Zonnebloem (Helianthus)

De eenjarige zonnebloem heeft een opgaande groeiwijze met een lange, rechte stengel. De stengel heeft ruwe haartjes en kan vertakt zijn. Langs de stengel staan grote hartvormige bladeren. Bovenaan de bloemstengel vind je één of meerdere grote bloemen. De zonnebloemen hebben een donker hart en een krans van gele, oranje of roodbruine bloemblaadjes. De vaste zonnebloemen hebben een opgaande groeiwijze met veel lange stengels. Een eenjarige zonnebloem groeit supersnel, in één zomer bereikt hij zijn maximale hoogte van enkele meters. Een vaste zonnebloem groeit gemiddeld tot snel.

De bekende eenjarige zonnebloem is er in allerlei formaten. Er zijn lage varianten, die prima in een pot groeien op je balkon of (dak)terras en hele hoge zonnebloemen, of reuzezonnebloemen, die makkelijk drie en zelfs vier meter halen. Je kunt ook kiezen voor de vaste zonnebloem soorten, deze hebben kleinere bloemen en komen elk voorjaar vanzelf weer op. De vaste Helianthus-soorten zijn heel sterke borderplanten. Welke soort Helianthus je ook kiest, met de vrolijke zonnebloemen in je tuin krijg je het echte zomerse vakantiegevoel!

De Helianthus giganteus ‘Sheila’s Sunshine’ is een heel hoge vaste zonnebloem met citroengele bloemen.

• Vaste zonnebloem
• Hoogte: tot 2,5 meter
• Bloeitijd: september-oktober

De Helianthus decapetalus is een hoge vaste zonnebloem met wat kleinere heldergele bloemen. Deze vaste plant komt elk voorjaar vanzelf weer op. Bekend voor de tuin zijn de ‘Capenoch Star’ (120 centimeter), ‘Triomphe de Gand’ (150 centimeter) ‘Soleil d’Or’ (gevulde bloemen, 150 centimeter).

• Vaste zonnebloem
• Hoogte: 150-160 centimeter
• Bloeitijd: juli-september

De Helianthus salicifolius heeft smalle bladeren, welke sierlijk hangen rond de lange stengels. Bij de wilgenbladzonnebloem gaat het vooral om het mooie blad, de gele bloemen zijn klein en verschijnen pas laat.

• Vaste zonnebloem
• Hoogte: 200-250 centimeter
• Bloeitijd: september-oktober

Met een pakje bloemenzaad van de eenjarige zonnebloem (Helianthus annuus) kweek je zelf de allermooiste zonnebloemen. De zaden kiemen heel makkelijk, erg leuk om samen met je (klein)kinderen zonnebloemen te zaaien en ze zo kennis te laten maken met tuinieren. En natuurlijk om een wedstrijdje te doen wie de hoogste zonnebloem kan kweken!

De eenjarige zonnebloemen (Helianthus annuus en Helianthus debilis) zijn heel makkelijk binnen in potjes te zaaien. Zonnebloempitten kun je binnen zaaien van eind maart tot half april. Stop de zonnebloempitten in een potje met potgrond of zaaigrond. Dek de zaden af met 2 centimeter grond en geef water. Vanaf begin mei kun je de zonnebloemplantjes buiten in de volle grond zetten of in een pot. Laat ze eerst langzaam aan de buitentemperatuur wennen, en pas nog wel op met late nachtvorst.

De eenjarige zonnebloemen kun je van half april tot half juni buiten zaaien. Kies een zonnige plek uit de wind. Je kunt de zonnebloemen buiten zaaien op de plek waar ze de hele zomer mogen groeien en bloeien. Of zaai de zonnebloemzaden in een apart zaaibedje en graaf de zaailingen na 5 of 6 weken voorzichtig uit en plant ze dan op hun nieuwe plek. Je kunt zonnebloemen ook direct in een ruime pot zaaien waar ze de hele zomer in blijven staan.

Pas ook op voor slakken, die lusten graag jonge zonnebloemplantjes. Lees in onze blog over slakken bestrijden wat je kunt doen tegen (naakt)slakken.

Bij het zaaien van zonnebloemen stop je de zonnebloempit ongeveer 2 centimeter diep in de grond. De jonge zonnebloem planten hebben wat ruimte om zich heen nodig, ongeveer 20-40 centimeter van elkaar af. Heb je de zonnebloempitten dichter op elkaar gezaaid? Haal dan de kleinste zaailingen weg tot er genoeg afstand is tussen de grootste zonnebloem plantjes. Deze kun je weer ergens anders neerzetten!

Wil je een zonnebloem die niet te hoog wordt en veel zijtakjes maakt? Dan kun je een jonge zonnebloemplant toppen. Je knipt of knijpt hierbij jonge stengels af: knijp je met je nagels de top uit de zaailing als het plantje zo’n 20 cm hoog is. Omdat de zonnebloem nu niet meer zo makkelijk in de hoogte kan groeien, gaat hij in de breedte groeien. Wil je juist een super hoge zonnebloem kweken? Dan knijp je alle zijtakjes weg, de plant gaat nu in de hoogte groeien. Dit kun je nog een keer herhalen als de zonnebloem verder groeit.

Als je zonnebloem is uitgebloeid, hoef je niets te doen. De grote bloemen van de eenjarige zonnebloemen laat je gewoon zitten, de zaden zullen dan gaan rijpen en de zonnebloem is nog steeds heel decoratief. Je kunt de zaden ook oogsten als ze rijp zijn. Bij een zonnebloem in een pot kun je wel de uitgebloeide bloemen wegknippen.

De zonnebloem pitten kun je oogsten om zelf weer zaaien, voor de vogels of om zelf op te eten. Zonnebloempitten zijn namelijk eetbaar en ook nog eens heel gezond, ze zitten vol met vitaminen en mineralen. Haal wel eerst het harde schilletje weg om bij de zachte pit te komen. In de herfst rijpen de zonnebloemzaden, de uitgebloeide bloemen gaan dan meestal hangen. De zaden zijn rijp als alle bloemblaadjes van de bloem zijn gevallen, of helemaal los zitten. Om de zonnebloempitten te oogsten, kun je de bloem afsnijden met een steel van ongeveer 10 cm. Hang de bloem op aan de steel en laat deze voor ongeveer vier weken drogen in een donkere, droge ruimte. De zaden haal je namelijk makkelijker uit het bloemhoofd als de zonnebloem gedroogd is. Als de zaden echt goed droog zijn, kun je ze bewaren in een luchtdichte pot. Of laat de zonnebloemen in de herfst gewoon in de tuin staan, je zult zien dat de vogels de zaadjes eruit komen pikken. Ze hebben daar nog maanden plezier van!

Alle zonnebloemen groeien het best op een plek in de volle zon. Zet je zonnebloemen altijd op een beschutte plek uit de wind, door de hoogte kunnen ze omwaaien als ze in de wind staan. Alle zonnebloemen groeien het best in humusrijke, voedzame grond die kalkrijk mag zijn. Je kunt zandgrond verbeteren met compost. Moestuingrond is ook heel geschikt voor eenjarige zonnebloemen.

Eenjarige zonnebloemen zijn niet winterhard. Helianthus annuus en Helianthus debilis zijn eenjarige zonnebloemen, ze sterven voor de winter helemaal af. Je kunt ze in het voorjaar opnieuw zaaien. De vaste zonnebloemen zijn wel winterhard en komen elk voorjaar vanzelf weer op.

Nee, de zonnebloem is niet groenblijvend in de winter. De eenjarige soorten verdwijnen, de vaste soorten verliezen hun blad.

De eenjarige zonnebloemen kun je in mei en juni buiten planten. Dit kunnen binnen opgekweekte zaadjes zijn, of de 'Sunfinity', ‘Sunblast’ of ‘Sunsation’ welke je als plant kunt kopen.

Een vaste zonnebloem kun je het hele jaar door planten, stel het planten alleen even uit als het vriest en als de grond erg nat is. Het voorjaar en het najaar zijn het best om een vaste zonnebloem te planten. De bovenkant van de wortelkluit moet gelijk komen met het grondniveau. De plantafstand voor eenjarige zonnebloemen is 20-40 centimeter, voor vaste zonnebloemen ongeveer 40 centimeter.

De zonnebloem heeft voldoende water nodig om goed te kunnen groeien. Geef daarom in droge perioden extra water zodat de grond niet uitdroogt. Geef ook weer niet te veel water, in te natte grond kunnen de stengels gaan rotten of breken. Om zo hoog te kunnen groeien, heeft een eenjarige zonnebloem voedzame grond nodig. Verbeter de grond in het vroege voorjaar door er organische mestkorrels doorheen te mengen. Zodra de bloemen opengaan kun je wekelijks een beetje mest geven, meststof voor tomaten is heel geschikt. De vaste zonnebloemen hebben geen mest nodig, die geef je elk jaar in het vroege voorjaar een laagje compost.

De hoge eenjarige zonnebloemen kunnen wel wat hulp gebruiken bij het groeien. De stengels worden vaak zo lang dat je ze het best steun kunt geven van een stevige stok, paal of een klimrek. Zonder steun kunnen ze namelijk omwaaien omdat ze topzwaar worden. Bind de stengel op meerdere punten vast met zacht tuintouw.

Een eenjarige zonnebloem kun je verplaatsen of verplanten in mei of juni, als de plant nog klein is. Maar zodra de zonnebloem flink gaat groeien, kun je hem beter niet meer verplaatsen. De wortels raken dan te veel beschadigd en dit zal je zonnebloem mogelijk niet overleven. De vaste bloemen kun je in het voorjaar (maart-april) of in het najaar (september-november) verplaatsen of verplanten.

Als de bladeren van je zonnebloem worden opgegeten dan zijn slakken waarschijnlijk de boosdoeners. Lees hier alles over wat je kunt doen tegen (naakt)slakken.

Meeldauw kan zorgen voor witte of bruine vlekken op het blad van je zonnebloemen. Verwijder de aangetaste bladeren. Zorg ervoor dat de bladeren niet nat worden als je water geeft. Lees hier alles over het bestrijden van meeldauw.

Als je kleine gele of witte puntjes op de bladeren van je zonnebloem ziet dan kan dit komen door spint. Dit is een piepklein beestje dat het sap uit de bladeren zuigt. Wil je meer weten over de bestrijding van deze beestjes op jouw zonnebloem? Lees hier alles over het bestrijden van spint.

Deel jouw zonnebloem met #intratuin en zie hem hier terug! Lees meer.