Viburnum

Viburnum hoort bij de Viburnum familie (Caprifoliaceae). Het is een groot geslacht met ongeveer 200 soorten en wel 300 benaamde cultivars. Er zijn bladverliezende en (half) wintergroene Viburnum soorten. De meeste soorten komen voor in de gematigde en subtropische gebieden op het noordelijk halfrond (Europa, Verenigde Staten en Azië). In Nederland zijn de Gelderse roos (Viburnum opulus) en de wollige sneeuwbal (Viburnum lantana) inheems.

De Viburnum is een goed vertakte struik met een brede of juist meer opgaande groeiwijze, afhankelijk van de soort. De hoogte varieert van 50 cm tot ruim 3 meter. De hoogste soorten Viburnum lijken wel een kleine boom. Diverse soorten zijn op stam verkrijgbaar, zoals Viburnum tinus op stam of als meerstammige struik. Er zijn ook soorten die bodembedekkend groeien, zoals de lage Viburnum davidii. De wintergroene soorten Viburnum zijn ook geschikt voor een losse haag. De Viburnum heeft een gemiddelde groeisnelheid, de takken groeien 30-60 cm per jaar (afhankelijk van de soort). De lage soorten groeien over het algemeen langzamer.

De Viburnum bodnantense is een struik die in de winter bloeit met geurende, lichtroze bloemen in compacte schermpjes.

• Opgaande groei
• Bladverliezend
• Bloeitijd: november-januari
• Hoogte: tot 2,5 meter

De Viburnum bodnantense ‘Dawn’ is een opgaande struik die in de winter bloeit met zeer geurige, wat donkerder, roze bloemen in compacte schermpjes.

• Bladverliezend
• Bloeitijd: november-januari
• Hoogte: tot 2,5 meter

De Viburnum burkwoodii is een compacte, breed uitgroeiende struik met glanzend blad. Er komen witte bloemen uit de roze knoppen, heerlijk geurend.

• Fraaie herfstkleur
• Half-wintergroen
• Bloeitijd: april-mei
• Hoogte: 2-2,5 meter

De Viburnum opulus heeft witte bloemen in platte schermen, kleine vruchtbare bloemen in het midden met een krans van grotere bloemen er omheen. Rode bessen, mooie herfstkleur.

• Bladverliezend
• Bloeitijd: mei-juni
• Hoogte: 2,5-3 meter

De Viburnum opulus ‘Roseum’ lijkt op de gewone Gelderse roos, maar bij deze vorm lijken de bloemen op sneeuwballen. Grote bolle bloeiwijzen met alleen witte, onvruchtbare bloemen. Geen bessen, maar wel een mooie herfstkleur.

• Bladverliezend
• Bloeitijd: mei-juni
• Hoogte: 2,5-3 meter

De Viburnum plicatum is een breed uitgroeiende struik met horizontaal geplaatste takken. De plant krijgt sierlijke witte bloemschermen. De grotere onvruchtbare bloemen zitten langs de rand van het scherm.

• Bladverliezend, rode bessen
• Bloeitijd: mei-juni
• Hoogte: 1,5-2 meter

Ja, de Viburnum is giftig voor mensen en dieren. De bessen van de Viburnum zijn ook giftig. Hoe giftig de sneeuwbal is, hangt af van de soort. Neem bij inname voor de zekerheid contact op met de huisarts of de dierenarts.

Ja, er komen prachtige bloemen aan de Viburnum. Ze staan in bolvormige of platte schermen. In de bloemschermen kunnen wat grotere, onvruchtbare bloemen zitten en kleinere vruchtbare bloemen. Vaak zitten de kleine bloemen in het midden van het scherm met een rand van grote bloemen eromheen. In een bolvormig scherm zitten meestal alleen de grote, onvruchtbare bloemen. De bloemen geuren vaak heerlijk. Na de bloei verschijnen er bij de soorten met vruchtbare bloemen rode of zwarte bessen.

De bloeitijd van de Viburnum varieert per soort. Er zijn sneeuwbal soorten die in de winter, in het voorjaar en in de zomer bloeien.

Als je Viburnum is uitgebloeid, hoef je niets te doen. Na de bloei gaan er bij veel soorten bessen groeien. Er komen volgend jaar vanzelf weer nieuwe bloemen aan de struik. Als het nodig is om de struik te snoeien dan doe je dit na de bloei.

De Viburnum groeit het best op een zonnige of half beschaduwde plek. Door sommige soorten wordt schaduw ook goed verdragen, dit geldt voor Viburnum tinus en Viburnum davidii. De wintergroene soorten kunnen het best beschut, uit de koude noorden- of oostenwind geplaatst worden om uitdroging en vorstschade aan het blad te voorkomen.

Zorg voor humusrijke, niet te natte en goed gedraineerde grond. De grond mag iets zuur zijn. Zeer arme en droge grond geeft over het algemeen geen goed resultaat. 

De Viburnum kan in een ruime pot of bak groeien. Bijvoorbeeld een Viburnum tinus op stam of Viburnum davidii. De maat van de pot moet natuurlijk wel bij de maat van de struik passen!

Ja, de Viburnum is winterhard. Plant een wintergroene sneeuwbal wel uit de koude noorden- of oostenwind om vorstschade aan het blad te voorkomen. De wintergroene Viburnum tinus kun je bij strenge vorst en koude wind beschermen met een vliesdoek.

Of een Viburnum groenblijvend is in de winter hangt af van de soort. Er zijn wintergroene, half-wintergroene en bladverliezende soorten. Bij de half-wintergroene soorten hangt het van de winter af hoeveel blad ze laten vallen. In een koude winter zal een groot deel van het blad wel afvallen.

De Viburnum kun je het hele jaar door planten. Stel het planten alleen even uit als het vriest, als de grond erg nat is en als het zeer zonnig is. Graaf een ruim plantgat dat twee keer zo breed is als de kluit en net zo diep als de hoogte van de kluit. Vermeng de uitgegraven grond met Intratuin tuinplantengrond of compost. Dompel de kluit met pot en al in een emmer water. Verwijder de pot en zet de plant in het plantgat, de bovenkant van de wortelkluit moet gelijk komen met het grondniveau. Vul het plantgat met de uitgegraven aarde, druk goed aan en geef ruim water. De plantafstand is 1 meter voor de wat kleinere soorten en 1,5-2,5 meter voor de grotere soorten.

De Viburnum heeft een gemiddelde hoeveelheid water nodig. Geef je Viburnum water in lange, droge perioden in de zomer. Je giet het best aan de voet van de struik, een flinke hoeveelheid water in één keer zodat het goed bij de wortels komt. Staat je Viburnum nog maar net in de grond? Geef de struik dan het eerste jaar regelmatig extra water, zo geef je de Viburnum een goede start. Als je Viburnum eenmaal goed is aangeslagen dan is deze struik goed bestand tegen droge perioden.

De Viburnum moet je 2 x per jaar bemesten, in het voorjaar (maart-april) en in de zomer (half juni-augustus). Strooi universele tuinmest rond de voet van de struik en hark licht in.

Het snoeien van de Viburnum is nauwelijks nodig, maar wordt wel goed verdragen. Soms is het wel nodig om dode takken, takken die elkaar kruisen en takken die de verkeerde kant uit groeien weg te knippen. Oudere struiken kun je door snoeien verjongen voor een betere groei en bloei.

Een Viburnum kun je 1x per jaar snoeien. Maar als je sneeuwbal er nog goed uitziet, dan is snoeien niet nodig. De beste tijd om een wintergroene Viburnum te snoeien is na de bloei in maart-april. Bij de zomerbloeiende soorten snoei je in maart-april dode takken of kruisende takken weg. Verder is snoeien niet nodig. Om een bladverliezende Viburnum te verjongen snoei je na de bloei.

Je kunt een wintergroene Viburnum snoeien door enkele oude takken vlak boven de grond weg te nemen. Kort de takken liever niet in, dit gaat ten koste van de bloei, de bessen en de natuurlijke vorm. Een bladverliezende Viburnum kun je verjongen door 20% van de oude takken tot vlak boven de grond af te knippen. Een losse haag van wintergroene Viburnum snoei je door te lange takken in te korten, knip altijd vlak boven een scheutje of zijtakje dat naar buiten wijst. Ook haal je om de paar jaar de oudste takken helemaal weg om de Viburnum haag te verjongen.

De Viburnum snoei je met een scherpe en schone snoeischaar.

Een Viburnum is goed te verplaatsen of verplanten als de struik nog niet zo lang in de tuin staat. Door een oude struik te verplanten, loop je het risico dat er teveel wortels beschadigd raken, de struik overleeft het dan mogelijk niet. De beste tijd om een wintergroene Viburnum te verplanten is augustus-oktober. Verplant een bladverliezende Viburnum in het voorjaar (maart-april) of het najaar (september-oktober) als de struik kale takken heeft. Graaf de wortelkluit zo ruim mogelijk uit, schud de aarde er voorzichtig af en graaf de wortelkluit op de nieuwe plek weer in. De bovenkant van de kluit moet gelijk komen met het grondniveau. Geef ruim water om de sneeuwbal op zijn nieuwe plek een goede start te geven.

Een Viburnum kun je stekken door winterstek te nemen. Knip een stekje van de top van een tak zonder vruchten, ongeveer 15-30 cm lang. Kies een jonge tak die dit jaar gegroeid is. Verwijder het zachte topje van de tak. Snij het takje met een scherp mesje schuin af, vlak onder een knop of verdikking, en doop het in stekpoeder. Graaf een gleuf in de tuin en vermeng de aarde met compost. Je kunt de stekken ook in een pot met compost of potgrond steken. De stek van je Viburnum komt voor 2/3 onder de grond, zet de stekken 10-15 cm van elkaar. Aan het ondergrondse deel gaan wortels groeien en hopelijk gaat de stek in het voorjaar verder groeien. In het volgende najaar kun je de stek van je sneeuwbal verplanten. De beste tijd om stekken van je Viburnum te nemen is de herfst, nadat het blad van de takken is gevallen, of het vroege voorjaar, als er nog geen blad aan de takken zit.

Het sneeuwbalhaantje of Viburnumhaantje is een bruin kevertje dat het blad van de Viburnum kan aanvreten. Ook de larven zorgen voor schade. Bij aantasting kan de struik met een biologisch bestrijdingsmiddel bespoten worden.

Deel jouw Viburnum met #intratuin en zie hem hier terug! Lees meer.