Varen

Er zijn veel verschillende varen soorten die je als kamerplant kunt houden, elk met een net iets ander uiterlijk. Vooral de bladvorm, de bladkleur en de hoogte varieert. Varens zijn een van de oudste planten op aarde, er zijn meer dan 10.000 varen soorten bekend. Alle varens horen bij de vaatplanten, de herkomst is afhankelijk van de soort.

Een varen groeit met zijn stelen uit een wortelstok (rizoom), dit is een kruipend stuk stengel onder de grond. De tropische kamerplant varens groeien vaak in bomen of op rotsen en vormen luchtwortels. Het is dan een zogenaamde epifyt: hij houdt zich vast aan de boomtakken, zonder hier voedingsstoffen aan te onttrekken. De lange, smalle bladeren groeien als een trechter of rozet uit de wortelstok, op den duur met een iets open hart dat wel wat op een vogelnestje lijkt. Uit het hart groeien de nieuwe bladeren, ze zijn helemaal opgekruld en ontrollen zich langzaam. Uit het hart, soms aan het eind van een wortelstok, groeien de nieuwe bladeren. De meeste varens hebben geveerd blad, dat betekent dat de lange bladeren zijn samengesteld uit heel veel kleine blaadjes (deelblaadjes). Eén blad bestaat dus uit een lange bladsteel met daaraan deelblaadjes, ze staan in een regelmatige rij aan weerszijden van de bladsteel. Het blad kan enkel geveerd zijn, met kleine deelblaadjes langs één hoofdsteel, of dubbel geveerd, dan komen er uit de hoofdsteel weer kleinere steeltjes die de blaadjes dragen. De bladrand van de deelblaadjes is vaak gekarteld of gezaagd. Maar er zijn ook varens met helemaal glad, ongedeeld blad in de vorm van een lange ‘tong’, zoals de tongvaren, of gelobd zoals bij de hertshoornvaren en de blauwvarens. Vaak zie je bij varens twee soorten bladeren: de fertiele (vruchtbare) bladeren waar de sporen op zitten, aan de onderkant zie je bruine streepjes of stippen, en de steriele (onvruchtbare) bladeren zonder sporen. De hoogte van een varen varieert nogal, kleine varens zijn ongeveer 30 cm hoog en de grote soorten wel tot 1 meter hoog. 

Ja, de varen als kamerplant is licht giftig voor kinderen en huisdieren. De meeste kamervarens zijn niet super giftig, maar ze kunnen toch problemen veroorzaken en ook giftig zijn voor katten. Neem bij inname voor de zekerheid contact op met de huisarts of de dierenarts. De bladeren kunnen ook huidirritatie veroorzaken. Draag daarom handschoenen bij het verpotten of snoeien.

Nee, er komen geen bloemen aan een varen. Alle varens bloeien niet, dit is omdat ze zich niet voortplanten via zaden maar via sporen. De sporen zitten in kleine hoopjes aan de onderkant van het blad, ze zijn geelbruin van kleur.

De meeste kamerplant varens komen uit het regenwoud en zijn wel wat vocht gewend, je kunt varens dus vrij veel water geven. Gemiddeld is 2 x per week watergeven voldoende in de zomer en 1 x per week in de winter. Giet het liefst direct op de aarde, aan de zijkant van de pot, en niet in het hart van je varen. Als de luchtwortels te lang nat blijven dan kan de plant in het hart kaal worden. De grond mag constant licht vochtig blijven, maar kan zeker niet te nat zijn, zorg er altijd voor dat het water uit de pot kan lopen. Laat het water niet in een schotel staan, in te natte grond kunnen de wortels namelijk gaan rotten. Hoeveel water jouw varen nodig heeft, hangt af van de potmaat, de temperatuur en de standplaats. Je kunt de vochtigheid van de grond controleren met een vochtmeter of door je vinger diep in de pot te steken. Is de potgrond na drie dagen nog erg nat? Geef dan minder water. Vind je de grond juist al snel droog, dan heeft de varen meer water nodig.

Geef je varen bij voorkeur regenwater, dit bevat namelijk minder kalk en de meeste varens hebben een hekel aan kalk. Je kunt kraanwater ontkalken door het eerst te koken en dan af te laten koelen. Laat het water altijd eerst op kamertemperatuur komen voor je het aan de varen geeft.

De meeste varens als kamerplant houden van een hoge luchtvochtigheid, een sproeibeurt wordt dus zeker op prijs gesteld. Besproei je varen daarom regelmatig met een fijne nevel, het liefst minstens 1 x in de week en in de winter graag nog wat vaker. Door te sproeien verwijder je meteen stof van de bladeren en kun je weer optimaal genieten van de fraaie bladkleur. Gebruik voor het sproeien het liefst regenwater of ontkalkt water. Laat het water eerst even op kamertemperatuur komen voor je gaat sproeien, want deze tropische planten houden niet zo van een koude douche.

Varens hebben niet zoveel voeding nodig. Bemest je varen van april tot september door 1 x in de twee maanden universele kamerplantenvoeding voor groene planten in het water te doen. Je vindt de dosering op de verpakking, geef niet te veel voeding want dit kan schadelijk zijn voor je kamerplant varen. In de herfst en winter is je varen in rust, voeding is dan niet nodig.

Het is niet beslist nodig om een kamerplant varen te snoeien, ze hebben van zichzelf al een mooie vorm. Als er eens een lelijk blad aan je plant komt dan mag je dit wel wegknippen. Knip het blad vlak boven de grond af met een scherpe en schone (snoei)schaar.

Een varen groeit gemiddeld snel, we raden je aan een kamerplant varen om de drie jaar te verpotten. Gebruik een pot die ongeveer 20% groter is dan de oude pot. Hoe groter de nieuwe pot des te groter zal je plant worden! Kies het liefst een pot met gaten in de bodem, zo kan het water goed weglopen. Omdat veel kamerplant varens niet gewend zijn om in aarde te groeien, verwen je ze door orchideeëngrond te gebruiken. Maar zorg ervoor dat de luchtwortels er niet door bedekt raken, die moeten boven de grond blijven. De vroege lente is de beste tijd om je varen te verpotten. Dit is het begin van het groeiseizoen en dan herstelt de plant het snelst. Bovendien kan hij dan direct gebruik maken van zijn extra ruimte.

Een varen kun je niet stekken, het is wel mogelijk om een kamerplant varen te vermeerderen door delen of door jonge uitlopers af te nemen. Als je al een wat grotere plant hebt die je wilt verpotten, dan haal je de plant uit de pot en deel je de wortelkluit voorzichtig in twee of drie delen. Vaak valt de kluit bij het verpotten toch al wat uit elkaar. Elk deel moet flink wat wortels en luchtwortels hebben en ook een paar bladeren. Vaak zijn er ook jonge uitlopers, aan de buitenkant van de kluit, die je voorzichtig van de moederplant kunt afnemen. De gescheurde delen van de varen kun je apart oppotten, zet de planten eerst op een warme plek en dek ze af met een doorzichtige plastic zak. Zo blijft de luchtvochtigheid rond de bladeren hoog en helpt je de plant om zich te herstellen. Wel regelmatig even luchten. De beste tijd om je varen te delen is het voorjaar.

Een varen als kamerplant kan bruine bladeren krijgen als de lucht te droog is en als je te weinig water hebt gegeven. Het blad kan ook bruin verkleuren in te fel zonlicht. Het is normaal dat je varen af en toe een bruin blad krijgt. Dit zijn oude bladeren, door ze weg te knippen bij de basis komt er weer ruimte voor mooie jonge bladeren.

Als je varen uitvalt dan kan dit komen door te weinig water. De bladeren worden eerst bruin en kunnen dan afvallen. Laat je kamerplant varen zijn bladeren vallen dan kan dit ook komen door te veel nattigheid in het hart van de plant. Giet daarom altijd direct op de grond en niet op de luchtwortels of in het hart.

Als je kamerplant varen gele bladeren krijgt dan kan dit komen door te weinig voeding. Je kunt de varen wat meer plantenvoeding geven of verpotten. Controleer ook de vochtigheid van de grond. Zie je gele of bruine vlekjes aan de onderkant van het blad? Dit zijn de sporen, heel normaal dus voor een varen, die kun je gewoon laten zitten.

De meeste kamervarens zijn erg sterk en hebben bijna nooit last van beestjes op de bladeren. Vooral op een tochtige plek kan aantasting door spint voorkomen. Wil je meer weten over de bestrijding van beestjes op je varen lees dan onze blog spint.

Deel jouw varen met #intratuin en zie hem hier terug! Lees meer.