Moerbei (Morus)

De moerbei is een middelgrote, bladverliezende boom met een brede kroon en hartvormig of meer handvormig blad. Het kan super groot worden, wel 20-25 cm. Het blad loopt pas in mei uit. De moerbei boom groeit gemiddeld en kan uiteindelijk na zo’n twintig jaar wel acht tot zelfs tien meter hoog worden. De kroon van een moerbeiboom wordt uiteindelijk ongeveer vijf tot zes meter breed, wel iets om rekening mee te houden dus. Je kunt de moerbei als hoogstam fruitboom kopen, als meerstammige boom en ook als dakboom. Of kies voor dwergvormen die lager blijven en extra lekkere vruchten krijgen, heerlijk om zo vers van je fruitboompje te snoepen.

Er zijn wel 14 soorten moerbeibomen die allemaal net iets andere vruchten geven, maar slechts een paar zijn geschikt voor in de tuin.

Nee, de moerbei is niet giftig voor mensen en dieren.

Ja, er komen kleine, onopvallende groene bloemen aan de moerbei (katjes). Er zitten zowel mannelijke als vrouwelijke bloemen aan de takken.

De bloemen verschijnen in mei-juni.

Als je moerbei is uitgebloeid, hoef je niets te doen. Na de bloei beginnen de vruchtjes te rijpen, je kunt ze oogsten in augustus-september. Let er wel op dat de moerbeivruchten donkere vlekken achterlaten op tuinmeubels, bestrating en kleding. Die krijg je er niet zo makkelijk meer uit! Je kunt de moerbei dus beter niet in de buurt van het terras of een pad planten. Bij de witte moerbei Morus alba 'Fruitless' groeien geen vruchtjes, die kan dus wel bij het terras.

Een moerbei kan op een geschikte plek heel lang mee gaan en wel meer dan honderd jaar oud worden. Kijk dus goed naar een geschikte plek voor je een moerbei boom gaat planten, kan de kroon daar op den duur wel vijf tot zes meter breed worden? De dwergmoerbei blijft een heel stuk kleiner, een dakmoerbei blijft ook kleiner door jaarlijks snoeien.

Ja, de moerbei is goed winterhard. We raden je wel aan om een nog jonge moerbei de eerste jaren tegen strenge vorst te beschermen. De jonge twijgen kunnen namelijk invriezen als het erg koud wordt.

Nee, de moerbei verliest zijn blad in de winter en loopt pas vrij laat in het voorjaar weer uit.

Een moerbei in pot kun je het hele jaar door planten. Stel het planten alleen even uit als het vriest, als de grond erg nat is en als het zeer zonnig is. Het voorjaar of het najaar is wel de beste tijd. Graaf een ruim plantgat dat twee keer zo breed is als de kluit en net zo diep als de hoogte van de kluit. Verbeter de uitgegraven grond met tuinaarde of bladaarde. Dompel de kluit met pot en al in een emmer water, verwijder de pot en zet de wortelkluit dan in het plantgat. De bovenkant van de wortelkluit moet gelijk komen met het grondniveau. Vul het plantgat met de uitgegraven aarde, druk goed aan en geef ruim water.

Bij grotere maten van de moerbei is het nodig om een boompaal te plaatsen, zo blijft de jonge boom stevig staan. Plaats de paal aan de kant waar de wind meestal vandaan komt (vaak zuidwest). Plant je een grote moerbeiboom? Gebruik dan twee of drie palen die 60 cm boven de grond uitsteken, een diameter van 10 cm is voldoende. Sla de palen in de grond op een plek waar geen wortels liggen, of gebruik een palenboor. Zet de boompalen minstens 15-30 cm van de stam af. Bind de stam aan de boompaal met touw, boomband of een verstelbare boomband met afstandhouder en gesp.

De vruchten van de moerbei worden rijp in de late zomer, van augustus tot in september, afhankelijk van de soort. Ze worden niet allemaal tegelijk rijp, meestal duurt de oogstperiode zo’n zes weken. De vruchtjes zijn rijp als ze mooi vol van kleur zijn, donkerrood tot bijna zwart, en zacht aanvoelen. Het oogsten gaat makkelijk door een bakje onder een tak te houden en de vruchten met je vingers voorzichtig los te duwen. Of leg een zeil onder de boom en schud aan de takken. Pas op voor de vlekken! De moerbeivruchtjes vallen vrij snel van de takken, wees er dus op tijd bij. Je kunt moerbeivruchten niet zo goed bewaren, eet ze daarom vers van je moerbeiboom of verwerk ze zo snel mogelijk tot jam of sap.

Een moerbei kun je vermeerderen door stekken. Knip in de zomer een stekje van 25-30 cm waar tenminste drie knoppen aan zitten. Neem een gezonde jonge tak die dit jaar gegroeid is, de onderkant van het stekje moet al wat houtig zijn, de top is nog zacht. De beste tijd om je stek te knippen is de vroege ochtend. Snij het takje met een scherp mesje schuin af, vlak onder een knop of verdikking. Bij de verdikking in de stengel gaan de worteltjes namelijk groeien. Doe de stek direct in een plastic zakje om uitdroging te voorkomen. Verwijder de onderste bladeren, laat een blad aan de top zitten. Knip de zachte top uit de stek en doop het stekje in stekpoeder. Maak een gat in een potje met potgrond en steek de stek hier diep in. Geef water en doe dan een doorzichtig plastic zakje over de pot om verdamping te voorkomen. Zet de stek op een warme en lichte plek. Twee keer per week luchten door het zakje er tien minuten af te halen. Na 2-4 weken zijn er hopelijk worteltjes gegroeid.

De moerbei boom heeft niet zoveel water nodig om goed te kunnen groeien, als de grond matig vochtig blijft dan is dat prima. Maar we raden je wel aan om extra water te geven aan een nog jonge boom en een moerbei die nog maar net geplant is. Geef tot twee jaar na het planten water in droge perioden. Een dwergmoerbei in pot heeft wel regelmatig water nodig, zorg ervoor dat de potgrond niet helemaal uitdroogt.

Een moerbei kun je voor een goede en gezonde groei jaarlijks in de winter of het vroege voorjaar bemesten met organische mestkorrels. Houd voor de dosering het advies op de verpakking aan.

Een moerbei hoef je meestal niet te snoeien. Voor een jonge boom kan het wel nodig zijn om enkele takken te snoeien zodat er een mooie groeivorm ontstaat. Omdat snoeiwonden van de moerbei in het voorjaar kunnen gaan ‘bloeden’(er stroomt dan veel sap uit) is het aan te raden om in de zomer of vroege herfst te snoeien. Als je een moerbei hebt die geënt is op een onderstam, dan kunnen er uit die onderstam zogenaamde wilde scheuten komen. Trek de scheuten voorzichtig van de onderstam af. Een dakmoerbei snoei je elk jaar in de late herfst of vroege winter. In de zomer kun je takken die dan te lang zijn geworden nog een keer terugknippen. De moerbei snoei je met een scherpe en schone snoeischaar, dikkere takken kun je verwijderen met een snoeizaagje.

Knip altijd vlak boven een goed ontwikkelde knop die naar buiten wijst. Bij een dakmoerbei snoei je alle scheuten van vorig jaar kort terug tot op de dikke takken die het ‘dakje’ vormen.

Als het blad van de takken is gevallen, volgt voor struiken een rustperiode, een prima tijd om je moerbei te verplanten. De beste tijd is het vroege voorjaar (maart) of het najaar (oktober-november). Graaf de wortelkluit zo ruim mogelijk uit, schud de aarde er voorzichtig af en graaf de wortelkluit op de nieuwe plek weer in. De bovenkant van de kluit moet gelijk komen met het grondniveau. Knip de takken voor minstens een derde terug. Geef ruim water om de plant op zijn nieuwe plek een goede start te geven. Als je moerbei al lang op dezelfde plek heeft gestaan en je moet veel wortels beschadigen, dan is er kans dat de boom het verplanten niet overleeft.

De moerbei is gelukkig weinig vatbaar voor plagen en ziekten. Soms kan de boom wel last krijgen van de verwelkingsziekte. Het blad gaat slap hangen, wordt dan bruin en valt af. Deze ziekte komt door een schimmel in de bodem die het wortelstelsel verstoort. Te droge of juist te natte grond kan de oorzaak zijn van de verwelkingsziekte. Knip afgestorven takken terug en controleer de vochtigheid van de grond.

In de zomer kan het voorkomen dat er luizen op je moerbei zitten. Wil je meer weten over de bestrijding van beestjes op jouw moerbei? Lees dan onze blogs over trips, bladluis, spint, wolluis.