Hulst (Ilex)

Hulst hoort bij de hulstfamilie (Aquifoliaceae) en groeit oorspronkelijk in West- en Zuid-Europa, Verenigde Staten, Noordwest-Afrika, Zuidwest-Azië, China en Japan. Er zijn van Ilex meer dan 400 soorten. Ilex aquifolium is de enige inheemse wintergroene boom in de Benelux.

Hulst is een middelgrote struik of boom die goed vertakt is. De hulst wordt ook als haagplant gebruikt, als bolboompje op stam, voor vormsnoei, als hoogstamboom en als meerstammige boom. Het blad is wintergroen, het glimt door een beschermend waslaagje aan de bovenkant van het blad. In de natuur kan een hulstboom wel 10 meter hoog worden en 5 meter breed, een Ilex kan zelfs meer dan 100 jaar oud worden. De hulst groeit vrij langzaam, gemiddeld 15-30 centimeter per jaar.

Ja, hulst is giftig. De bessen van de Ilex zijn ook giftig, maar niet voor vogels. Neem bij inname voor de zekerheid contact op met de huisarts of de dierenarts.

Gewone hulst heeft scherpe stekels aan het blad, ideaal dus om een ondoordringbare haag mee te maken. Maar er is ook hulst zonder stekels. De beshulst (Ilex verticillata) en de Japanse hulst (Ilex crenata) hebben geen stekels.

Hulst bloeit van mei tot in juni.

Als je hulst is uitgebloeid, hoef je niets te doen. Haal de uitgebloeide takken niet weg, want hier gaan de bessen groeien. Volgend jaar gaat de hulst vanzelf weer bloeien.

De gewone hulst (Ilex aquifolium) en de Amerikaanse hulst (Ilex meservae) zijn zeer sterke struiken die zowel in de volle zon, de halfschaduw als in de schaduw kan groeien. In het bos zie je de gewone hulst zelfs onder bomen groeien. Dus ook op moeilijke plekken in je tuin kun je een gewone hulst planten. Alle andere soorten hulst verlangen volle zon of halfschaduw. De hulst is goed bestand tegen wind en verdraagt ook zeewind. Aan de grond stelt hulst niet zoveel eisen, maar een losse, humusrijke grond die licht zuur is, heeft de voorkeur. Kalkhoudende kleigrond is niet geschikt voor Ilex crenata.

Ja, alle soorten hulst zijn zeer winterhard.

Ja, hulst is wintergroen, alleen de beshulst (Ilex verticillata) is niet wintergroen.

Een hulst gekweekt in pot kun je het hele jaar door planten. Alleen als het vriest, als de grond erg nat is en als het zeer zonnig is, kun je het planten van hulst beter even uitstellen. Een hulst met kluit plant je het best in de herfst of de vroege lente. Graaf een ruim plantgat dat twee keer zo breed is als de wortelkluit en net zo diep als de hoogte van de kluit. Verbeter de uitgegraven grond met compost (geen bemeste tuinaarde). Dompel de kluit met pot en al in een emmer water. Verwijder de pot, zet de plant in het plantgat en druk de aarde goed aan. De bovenkant van de wortelkluit moet gelijk komen met het grondniveau. Vul het plantgat met de uitgegraven aarde, druk goed aan en geef ruim water.

Voor een hulsthaag heb je van Ilex aquifolium en Ilex meservae 2,5 tot 6 planten per strekkende meter nodig. Van Ilex crenata heb je voor een haag 3-10 stuks per strekkende meter nodig. Hoeveel hulstplanten je nodig hebt, is afhankelijk van de maat. Als solitair kun je voor hulst gemiddeld een breedte van 3-4,5 meter rekenen. Een hulstboom kan 3-5 meter breed worden.

Als je een gestekelde hulst gaat planten draag dan lange mouwen en goede tuinhandschoenen, zo heb je geen last van het stekelige blad.

Als je een Ilex haag gaat planten, is het handig om eerst een touwtje te spannen zodat je de haag recht kunt planten. Graaf een gleuf van minimaal 40 centimeter breed en 20-30 centimeter diep. Maak de grond goed los en verbeter de grond met compost, zo geef je de hulsthaag een goede start. Zorg er nu voor dat de gleuf net zo diep is als de hoogte van de kluit, vul zo nodig aan met de verbeterde grond. Zet de hulstplanten op de juiste afstand in de gleuf, het aantal is afhankelijk van de maat en soort 2,5 tot 10 stuks per strekkende meter. Vul aan met de verbeterde grond en druk de aarde aan met je voet. Maak een walletje van aarde aan weerszijden van de haag en geef ruim water. Het water blijft nu goed in de gleuf staan en zakt naar de wortels. Dek af met een mulchlaag van compost.

Voor een stekelige hulsthaag kun je Ilex aquifolium en Ilex meservae gebruiken. Voor een niet stekelige haag gebruik je Ilex crenata, deze soort lijkt op Buxus.

Hulst is heel makkelijk te verzorgen en stelt weinig eisen aan zijn standplaats. Hulst houdt alleen  niet van natte voeten, voor een drassige grond is Ilex daarom niet geschikt. Eenmaal goed aangeslagen, hoef je hulst geen water te geven. Maar als je hulst pas net inde grond staat dan geef je het best wel water in warme en droge perioden. Geef de hulst jaarlijks in het vroege voorjaar organische mest of speciale Ilex mest.

Een hulst hoef je niet beslist te snoeien, maar deze struik kan wel heel goed tegen snoeien en loopt altijd wel weer uit. Een hulsthaag, bol, blok of bolboompje moet je regelmatig snoeien, een solitaire boom of struik kun je licht snoeien.

De hulst moet je snoeien als je er een haag, snoeivorm of bolboompje van wilt knippen. Door het snoeien van Ilex houd je een mooie vorm en ook de gewenste maat.

Je snoeit de hulst 1 x per jaar in april. Een hulsthaag snoei je in april en in augustus-september. Omdat de hulst niet zo snel groeit, kun je een haag van hulst ook 1 x per jaar snoeien, dit doe je eind juni.

Een solitaire hulst of een hulstboom snoei je door de takken wat uit te dunnen. Te lange takken kun je terugknippen tot vlak boven een knop of zijscheutje. Bij een hulsthaag snoei je alle takken aan beide zijden en aan de bovenkant af tot er een mooie rechte vorm ontstaat. Je kunt ook een wat lossere haag maken door alleen de takken uit te dunnen en licht terug te nemen. Een haag van hulst laat je aan de onderkant wat breder dan aan de bovenkant, zo vangen alle blaadjes goed het zonlicht op. Je knipt een hulsthaag dus taps.

Je snoeit een hulst met een schone en scherpe snoeischaar, een hulsthaag snoei je met een heggenschaar. Draag tijdens het snoeien altijd lange mouwen en stevige handschoenen.

Een jonge hulst is goed te verplaatsen of verplanten. Maar een al wat oudere hulst kun je beter niet meer verplanten. Je beschadigt dan te veel wortels en er is kans dat je hulst dood gaat. De beste tijd om de hulst te verplanten is het najaar (september-oktober), eind maart/begin april kan ook. Graaf de wortelkluit zo ruim mogelijk uit, beschadig zo weinig mogelijk wortels. Graaf de wortelkluit op de nieuwe plek weer in. De bovenkant van de kluit moet gelijk komen met het grondniveau. Snoei de struik voor een derde tot de helft terug. Geef ruim water om de plant op de hulst op zijn nieuwe plek een goede start te geven.

Hulst is te vermeerderen door stekken. Knip in de late zomer/vroege herfst een stekje van 10-15 cm. Neem een gezonde jonge tak die dit jaar gegroeid is, de onderkant van het hulststekje moet al wat houtig zijn, de top is nog zacht. De beste tijd om je stek te knippen is de vroege ochtend. Snij het takje met een scherp mesje schuin af, vlak onder een knop of verdikking. Bij de verdikking in de stengel gaan de worteltjes groeien. Doe de stek direct in een plastic zakje om uitdroging te voorkomen. Verwijder de onderste bladeren, laat vier blaadjes aan de top zitten. Knip de zachte top uit de stek en doop het stekje in stekpoeder. Maak een gat in een potje met potgrond en steek de stek hierin, de blaadjes moeten net boven de grond uitkomen. Geef water en doe dan een doorzichtig plastic zakje over de pot om verdamping te voorkomen. Zet de stek op een warme en lichte plek. Twee keer per week luchten door het zakje er tien minuten af te halen. Na 2-4 weken zijn er hopelijk worteltjes gegroeid.

De schimmelziekte Phytophthora ilicis zorgt voor vlekken op het blad, de bladeren vallen af en de takken sterven af. Verwijder de afgevallen bladeren en snoei aangetaste takken weg. De Ilex crenata is over het algemeen niet gevoelig voor deze ziekte.

De larven van de hulstvlieg eten graag van hulstbladeren. Ze graven een soort gangetjes onder de waslaag op het blad. Je ziet witte of bruine ‘blazen’ op het blad. Gelukkig heeft de hulst hier weinig last van, je hoeft deze zogenaamde bladmineerders niet te bestrijden.

Als het blad van je hulst geel en later bruin wordt, dan kan de grond te nat zijn. Te weinig voedingsstoffen kan ook de oorzaak zijn. In kalkhoudende kleigrond kan vooral Ilex crenata slecht groeien.

Hulst kan last hebben van luizen. Dit is gelukkig niet zo schadelijk. Wil je meer weten over de bestrijding van beestjes op jouw hulst? Lees dan onze blog over bladluis.

Deel jouw hulst met #intratuin en zie hem hier terug! Lees meer.