Heb jij last van slakken in de tuin of in je moestuin? Slakken horen bij de biodiversiteit in je tuin, maar als het er teveel worden kun je spreken van een plaag. De natuurlijke balans in dan niet aanwezig, als deze in evenwicht is dan zul je wel wat slakken zien, maar geen grote overlast hebben. Wij vertellen je graag hoe je het natuurlijk evenwicht in de tuin een handje kunt helpen, maar hebben uiteraard ook tips hoe je van die vervelende slakken af komt!
Slakken zijn gek op hosta’s. Daarnaast eten slakken het liefst jonge frisse groene blaadjes. Jonge zaailingen zijn favoriet, zoals gezaaide groenteplanten en eenjarige planten. Jonge sla en aardbeien zijn ook niet veilig voor de slak. Ze houden van sappige bladeren en daarom zie je ze vaak in de moestuin!
Wanneer kun je slakken het best bestrijden?
Slakken zijn nagenoeg het hele jaar door actief, maar vooral als het vochtig is voelen slakken zich in hun element. Daarom verschijnen ze vaak na een flinke regenbui en daardoor zie je ze wat vaker in het voorjaar en najaar of na een warme vochtige zomerse nacht. De jonge plantjes waar slakken zo gek op zijn zullen vooral in het voorjaar in de (moes)tuin staan en daarom brengen slakken in die periode de meeste schade. Bestrijden, of eigenlijk schade voorkomen, begin je daardoor meestal in maart, maar kan in principe het hele jaar door.
Slakken en natuurlijke vijanden
De meest milieuvriendelijke manier voor het bestrijden van slakken is het overige leven in de tuin te gebruiken, oftewel de natuurlijke vijanden van de huisjesslak en de naaktslak. Het ecosysteem van de tuin hoort in balans te zijn, dan heb je geen plagen en overlast. Dit ecosysteem help je door voor verschillende diersoorten een fijne omgeving te maken in je tuin. Bijvoorbeeld met een insectenhotel voor vlinders, bijen, kevers en vliegen die voor verstuiving zorgen. Nestkastjes voor het broeden van vogels en vogelvoerhuisjes om ze te lokken. Maar ook composthopen en bladeren voor egels. Een vijver of waterpartij zorgt voor een fijne plek voor padden en kikkers. Niet al deze dieren zorgen direct voor een vermindering van slakken in je tuin, maar ze houden elkaar in evenwicht en daar draait het uiteindelijk allemaal om!
Padden en kikkers
Voor de bestrijding van slakken is het aanleggen van een vijver een erg goede optie! Padden en kikkers eten graag naaktslakken.
Uiteraard begrijpen we wel dat dit klinkt als een ingrijpende maatregel, maar dat valt reuze mee bij een minivijver én een vijver biedt voor heel veel dieren veel voordeel. Vogels komen drinken en badderen, insecten komen drinken en als je geluk hebt dan zelfs een egeltje. Je hoeft niet gelijk een enorme vijver aan te leggen, een kleine vijver kan al een verschil maken. Hou wel een minimale diepte van 30 cm aan. Een grote plantenbak of een oude cementteil kan hiervoor dienst doen. Graaf deze in, doe er wat waterplanten in en leg stenen in de bak en er omheen, zodat kikkers, padden en egels een opstapje hebben. Een glooiende helling mag ook. Naast een vijver hebben kikkers en padden behoefte aan vochtige en schaduwrijke plekken in de tuin. Kikkers overwinteren in de vijver, terwijl padden liever voor een stapel stenen, hout of bladeren kiezen.
Naaktslakken zijn een lekkernij voor egels. Egels komen vaker voor in Nederland dan je denkt en om ze in jouw tuin te krijgen kun je rekening houden met de volgende dingen:
Maak een doorgang in de schutting, anders kan de egel niet naar binnen
Laat bladeren in de tuin liggen, een hoekje met bladeren en takjes gebruiken egels graag als slaapplek
Plaats een egelhuisje op een beschutte plek en met de ingang uit de wind
Veel groen om onder te scharrelen vinden egels ook fijn!
Vogels
Vogels vinden de grote naaktslakken te taai en slijmerig, maar de huisjesslakken vinden ze wel erg lekker! Denk dan aan merels, lijsters, spreeuwen en eksters. Vogels zoeken beschutting om te schuilen en om te broeden. Een dichte haag of hoge struiken zijn daarom ideaal. Vogelhuisjes kunnen uiteraard ook bijdragen en door vogels af en toe bij te voeren weten ze makkelijker de weg naar jouw tuin te vinden.
De spitsmuis eet de slak ook graag! Nu denk je misschien: maar ik wil toch geen muizen in de tuin?! Dit zal je misschien verbazen, maar de spitsmuis is niet eens familie van de muis én bovendien een erg nuttig diertje. Dit dier wil je dus wel! Sommige spitsmuizen behoren in Nederland overigens tot beschermde diersoorten. Spitsmuizen eten niet van je planten, spitsmuizen eten insecten en ook slakken. Het enige nadeel is dat ze ook de nesten van hommels kunnen plunderen, indien deze op bereikbare hoogte zitten. Dat is één van de redenen dat je een insectenhotel altijd wat hoger boven de grond moet hebben hangen. Spitsmuizen kun je niet zozeer lokken, maar ze zullen sneller op een tuin afkomen met een grote biodiversiteit omdat ze daar hun eten kunnen vinden. Ze nestelen graag in een composthoop. Je herkent de spitsmuis aan zijn vale vacht, ingezonken oogjes, nauwelijks zichtbare oortjes en natuurlijk de lange snuit waar hij zijn naam aan dankt.
Bestrijden van slakken
Het zijn voornamelijk de naaktslakken die de verwoesting aanbrengen aan je planten. Natuurlijk lust de slak met het huisje – de gewone tuinslak – ook wel wat lekkers uit de tuin, maar zij voeden zich met name met micro-organismen, schimmels en rottende bladeren. De huisjesslak krijgt vaak de schuld van wat de naaktslakken hebben aangericht, maar eten helemaal niet zoveel groen blad. Ze krijgen de schuld omdat ze meer zichtbaar zijn. Naaktslakken verbergen zich overdag, terwijl een huisjeslak zich nog wel vertoont. Naaktslakken zijn dus de echte nachtmerrie voor moestuin- en tuinliefhebbers, maar vergeet niet: ook slakken horen bij de biodiversiteit in de tuin en slakken zijn hele nuttige beesten omdat ze ook dood plantaardig en dierlijk materiaal eten. Huisjesslakken kun je dus eigenlijk beter laten zitten!
Maar nu natuurlijk de vraag: hoe kom je van die slakken af? Wij hebben alle diervriendelijke en milieuvriendelijke mogelijkheden voor het bestrijden van slakken en naaktslakken voor je op een rij gezet.
Slakken verzamelen
Slakken zijn pas actief als het donker wordt. Je kunt ze dan met een zaklamp opsporen en eigenhandig de tuin uitwerken. Plaats ze dan ergens anders terug in de natuur, op minimaal 50 meter van je tuin, anders heb je kans dat ze gewoon weer terug kruipen naar hun oorspronkelijke woonplek. Slakken handmatig verzamelen is de meest milieu- én diervriendelijke manier, maar wel tijdrovend en misschien vind je het een vies klusje. De ochtend na een flinke regenbui is overigens ook een prima moment om slakken te rapen! Tip: misschien heb je wel een zoon/dochter/buurjongen of buurmeisje dat voor een kleinigheid dit klusje op zich wil nemen?
Slakken vangen in een slakkenval
In plaats van zelf op zoek te gaan naar de slakken, kun je de slakken ook lokken om weg te halen. Slakken zijn dol op bier! Vul een slakkenval met bier. De slakken kruipen in het valletje, maar komen er niet meer uit doordat ze ‘dronken’ worden. Je kunt ook zelf een slakkenval maken door jampotjes met bier in te graven. Zorg ervoor dat er een rand van ongeveer 1 cm boven de grond uitkomt, zodat andere insecten er niet inlopen. Je kunt ook een plastic emmertje, bijvoorbeeld van de yoghurt, nemen en daar ‘deurtjes’ in snijden. Dat emmertje graaf je dan in met de deurtjes net boven de aarde. Doe niet teveel bier in de val, want dan zullen de slakken verdrinken. Met een klein laagje kun je ze netjes vangen en op een andere plek uitzetten.
Je kunt ook een slakkenval maken met een meloen. Zet een halve meloen op zijn kop in de tuin, de slakken zullen zich er onder wurmen en van de vrucht gaan eten. Jij kunt ze dan vervolgens pakken en verplaatsen.
Laat een val nooit te lang staan in je tuin. Sowieso moet je hem elke dag even legen, anders wordt het erg vies, maar hou het ook op maximaal een paar dagen achter elkaar. Wacht daarna weer een weekje voor je hem opnieuw neerzet. Je loopt anders het risico dat je slakken van verder weg ook naar je tuin lokt!
Slakken weren
Slakken kruipen niet graag door droge of scherpe materialen. Strooi rond de plant een randje van ongeveer 5 cm breed van één van de volgende producten: split, cacaodoppen, dennennaalden, hulstbladeren, fijngemaakte eierschalen, grove mulch (houtsnippers), plakkerige mulch (je net gemaaide gras) of schelpen. Na het zaaien van plantjes hou je slakken op afstand door de grond wat kruimelig te houden, hierdoor kunnen ze zich minder goed verbergen. Regelmatig even oppervlakkig schoffelen dus! Er zijn ook koperringen te koop en slakken kruipen niet graag op koper, daar krijgen ze een schokje van. Deze ringen kun je rond een plant in de grond steken.
Nog beter passend in je tuin: er zijn ook slakken werende planten! Vooral sterk geurende planten, zoals bieslook, tijm, knoflook en salie, mijden slakken liever. Plant dit soort planten tussen de aantrekkelijk planten en de slakken blijven op afstand.
Slakken bestrijden met aaltjes
Slakken kunnen ook worden bestreden met aaltjes. Aaltjes (insect parasitaire nematoden) dringen de slakken binnen waar ze een bacterie afscheiden die dodelijk is. Bestrijden met aaltjes is volkomen veilig, je moet alleen de grond enige tijd vochtig houden om te aaltjes in leven te houden.
Bladafval opruimen
Vaak wordt het advies gegeven om bladafval en ander tuinafval direct op te ruimen en bloempotten regelmatig te verplaatsen, zodat slakken hier geen schuilplaats onder kunnen vinden. Wij raden dit echter af: deze schuilplekken zijn te belangrijk voor de rest van de dieren in de tuin. Onder de bloempotten zitten ook altijd een hoop pissebedden en oorwurmen. Wellicht vind je deze ook niet heel aantrekkelijk: het is wel belangrijk dat ze er zijn! En onder het bladafval kruipt ook graag die egel die je slakken eet! Bekijk altijd het grotere plaatje, er zijn een hoop insecten die beschutting zoeken en té opgeruimde tuinen worden nooit tuinen met een goede natuurlijke balans.
Schoffelen en woelen
Maak in de lente gebruik van de wat kalere grond en geef de aarde een goede woelbeurt. Dit geeft lucht, maar doodt ook eventuele slakken en eitjes die in de grond verborgen zitten! Daarnaast kun je door te schoffelen ook zorgen dat de grond minder vast is en sneller droogt. Slakken houden niet van droogte, dus zullen een andere plek gaan zoeken. Het nadeel hiervan is wel weer dat je grond droger wordt, dus schoffel oppervlakkig en doe dit niet tijdens lange droge periodes. Als het een tijd niet regent, dan wil je het vocht in je grond juist behouden en dan zie je de slakken toch niet!
Slakkenkorrels
Slakkenkorrels kun je inzetten tegen slakken, maar kies uitsluitend voor volledig natuurlijke en biologische slakkenkorrels. Er zijn veel dieren die slakken eten: je wil niet ook hen treffen! Biologische slakkenkorrels zorgen ervoor dat een slak niet meer eet en hij zal daardoor doodgaan.
Allereerst: Strooi nooit zout op een slak om hem dood te maken! Zout onttrekt al het water uit een slak en de slak zal daardoor doodgaan. Dit is een verschrikkelijke dood, want de slak wordt als het ware langzaam verteert, zoals zoutzuur een mens zou doen oplossen. En dit is absoluut niet nodig! De meest vriendelijke manier om slakken dood te maken is door ze in te vriezen. Leg ze hiervoor in een gesloten zak in je vriezer, hierdoor gaat de slak op een zachte manier snel dood. (De natuur doet dit op dezelfde manier in een strenge winter.) Je kunt ze ook snel doden door in kokend water te gooien. Sommige mensen knippen slakken doormidden, dat is ook een snelle dood, maar daar moet je misschien wat koelbloedig voor zijn. Slakken uitzetten op een andere plek is altijd diervriendelijker dan het beestje te doden, maar mocht je het dier toch willen doodmaken doe het dan op één van de genoemde manieren en laat de dode dieren lekker in de tuin liggen voor de vogels en andere slakken liefhebbers. Dit zal de jagers tevens lokken voor de levende exemplaren.
Bekijk ook de video, waarin Lodewijk je wat van de mogelijkheden tegen slakken laat zien!
Kabbelend water, vogels die drinken en badderen en misschien zelfs een zwemmend kikkertje. Ook in een kleine tuin of op een balkon zijn er genoeg vijver ideeën om toch te kunnen genieten van de levendigheid die een miniatuurvijver in je tuin brengt. Je kunt het zo klein houden als je zelf wilt en aanpassen aan de ruimte die je hebt. Wij vertellen je graag alles over minivijvers, kleine vijvers en terrasvijvers en hopen je te inspireren om zo’n mooi watertuintje voor jezelf te maken! Wij hebben alles op een rij gezet waar je even over moet nadenken en dan kan je direct aan de slag.
Heb je een balkon of tuin die niet zo groot is, maar wil je wel veel groen om je heen? Ga verticaal tuinieren en maak een verticale tuin! Zo maak je binnen no-time van jouw kleine tuin of balkon een paradijsje met een prachtige groene muur of groene schutting.
Biodiversiteit: je ziet het woord vaak opduiken. Maar wat is het eigenlijk? Biodiversiteit is de diversiteit van het leven: de soorten die er zijn en de verschillende rollen die ze hebben. Alles wat levend is, of heeft geleefd, valt onder biodiversiteit: de zwaluwen in de lucht, de vliegen die ze vangen en de kat die de zwaluw uit de lucht probeert te plukken. Maar natuurlijk ook alle planten, schimmels en minuscule bodemmicroben.
Biodiversiteit in je tuin is ontzettend belangrijk, maar wat is het eigenlijk? Biodiversiteit is kortgezegd: ‘De rijkdom van alles wat leeft in de natuur’. Denk hierbij bijvoorbeeld aan bloemen en planten, maar ook aan dieren, insecten en schimmels. Daarnaast is ook de manier waarop alle soorten met elkaar samenleven belangrijk. Zij zijn namelijk verbonden met elkaar, zoals bijen die niet zonder bloemen kunnen. In een biodiverse tuin leeft niet alleen meer, je tuin is ook beter beschermt tegen plagen en is een stuk veerkrachtiger. Genoeg redenen om de biodiversiteit van je tuin te vergroten dus! Koos Biesmeijer van Naturalis geeft 5 tips om de biodiversiteit in je tuin te vergroten. Lees je mee?
Dit artikel is tot stand gekomen in samenwerking met de Milieu Centraal voor de campagne Beter Bestrijden. Milieu Centraal is het kenniscentrum voor duurzaam leven, en geeft consumenten praktische tips en adviezen voor iedere duurzame stap: van afval scheiden tot zonnepanelen kopen.
Geen ruimte voor een moestuin in je tuin? Ook met weinig ruimte kun je een kleine moestuin aanleggen op je balkon of terras. Wij geven je tips voor diverse mogelijkheden, zodat ook jij je eigen kruiden, groenten en vruchten kunt kweken, zonder dat dit veel ruimte hoeft te kosten!
