Onkruid herkennen

De akkerdistel heeft stekelige bladeren en bloemen op lange steeltjes. Hij wordt 60 tot 120 cm hoog. De bloemen zijn schermvormige pluimen en meestal paars van kleur, maar ze kunnen ook lichtpaars tot bijna wit zijn. De akkerdistel bloeit van juni t/m september en de bloemen zijn door de nectar zeer gewild onder bijen en vlinders. De wollige distelsnuitkever zie je ook vaak in de buurt, die eet de bloemknoppen. De stengel groeit vanuit een worstelstok of penwortel, die wel 100 cm diep in de grond kan zitten. Uit elk stukje wortel kan een nieuwe distel groeien en de bloemen veranderen na de bloei in zaadpluizen, waardoor deze plant zich makkelijk verspreid.

• Hoogte: 60-120 cm
• Bloeikleur: paars
• Bloeiperiode: juni - september
• Verspreiding via zaad
• Goed voor de distelsnuitkever

Van de basterdwederik zijn wel 200 soorten en je moet goed kijken om de verschillen te zien. Ik noem ze daarom hier gewoon samen, want op zich maakt het niet zoveel uit of je nu de beklierde basterdwederik, de bergbasterdwederik of de kantige basterdwederik voor je hebt. Ze worden niet hoger dan een meter en bloeien van juni tot september met hele kleine roze tot witte bloemetjes. Ze vormen doosvruchten: stengeltjes die het zaad bevatten. Deze splijten in vieren open waartussen de zaadjes zitten. Je krijgt dan leuke pluisjes in de plant. Via de zaden verspreidt hij zich.

• Gazonbloemetje
• Hoogte: 20-80 cm
• Bloeikleur: roze tot wit
• Bloeiperiode: juni-september
• Verspreiding via zaad

De meest voorkomende boterbloemen in ons land zijn de scherpe boterbloem (Ranunculus acris) en de kruipende boterbloem (Ranunculus repens). Ze worden regelmatig verward. Je ziet de boterbloemen vaak in (vochtige) weiden tussen het gras. De scherpe boterbloem heeft ronde bloemstengels, terwijl de kruipende boterbloem altijd een gegroefde of geribbelde bloemsteel heeft. Je kunt het verschil dus duidelijk voelen. Boterbloemen worden 10 tot 50 cm hoog en bloeien met botergele bloemen. De bloemen kun je van april tot juli terugvinden. De boterbloem vormt lange stengels die zich op een knoop met veel fijne wortels vastzetten in de grond. Hij wortelt niet diep, maar verspreidt zich op deze manier wel snel overal tussendoor.

• Gazonbloemetje
• Hoogte: 10-50 cm
• Bloeikleur: geel
• Bloeiperiode: april-juli
• Verspreiding via stengels die wortelen op de knopen
• Goed voor bijen en vlinders

Natuurlijk is de braam geen onkruid, wie kan die heerlijke vruchten nou weerstaan? Maar aangezien de braam in ons land veel in de natuur voorkomt en je de kans hebt dat hij spontaan opduikt in je tuin, noem ik hem toch. Er zijn bijna 200 soorten die je kan tegenkomen! De braam groeit met lange ranken met scherpe doornen en kan meters hoog worden. Hij bloeit in mei-september met roze tot witte bloemen en aan het eind van de zomer kun je de vruchten plukken van deze plant. Dankzij hun stekelige voorkomen is de braam voor veel dieren een veilige schuilplaats. De bloemen zijn aantrekkelijk voor bijen en hommels en de vruchten voor vogels, die hierdoor ook voor uitzaaiing zorgen. De braam verspreid zich ook makkelijk doordat de ranken zich wortelen zodra ze de grond raken.

• Vruchtenstruik
• Hoogte: Tot wel 4 meter
• Bloeikleur: roze tot wit
• Bloeiperiode: mei-september
• Verspreiding via de vruchten en ranken die wortelen in de grond
• Goed als voedsel voor o.a. vogels en als dierenschuilplaats
• De vruchten, de bramen, kun je eten en zijn heerlijk!

In Nederland en België vind je de grote brandnetel (Urtica dioica) en de kleine brandnetel (Urtica urens). Brandnetels hebben brandharen aan de stengel, bovenop het blad en aan de rand van de bladeren. Iedereen zal wel weten hoe het voelt als je hiermee in aanraking komt: het prikt en jeukt verschrikkelijk! De irritatie gaat na ongeveer een uur vanzelf weer weg. De natuur biedt vaak zelf ook een oplossing in de buurt in de vorm van weegbree en hondsdraf. Een gekneusd blad van één van deze planten geeft verlichting tegen de jeuk. De grote brandnetel kan wel 3 meter hoog worden, de kleine zal niet hoger dan zo’n 60 cm worden. Ze bloeien vanaf mei/juni tot en met oktober. De bloemtrossen van de grote brandnetel hangen, bij de kleine brandnetel staan ze rechtop. De bloei is niet bepaald bijzonder, maar toch zien hun trossen er best apart uit. De grote brandnetel heeft kruipende wortelstokken, de kleine een penwortel. Deze Urtica hebben geen insecten nodig voor de bestuiving, dit gebeurt via de wind. Ik hoor je bijna denken: hij prikt, wordt best hoog en is niet mooi. Weg ermee! Begrijpelijk, maar toch was ik blij toen er een brandnetel in mijn tuin ontsproot. Ze zijn namelijk waardplanten voor bepaalde vlindersoorten. Deze vlinders kunnen niet overleven zonder brandnetels en vlinders moeten we koesteren want de aantallen worden ernstig bedreigd!

En brandnetel thee is lekker! Door het blad te drogen verliest het zijn prikkende werking. Koken werkt ook. Er wordt ook wel brandnetel door de soep gedaan.

• Hoogte: 30-300 cm
• Bloeikleur: groen
• Bloeiperiode: mei-oktober
• Verspreiding via zaad
• Essentieel voor vele vlinders
• Van brandnetel kun je thee zetten, je kunt het ook koken of verwerken in soep

Er zijn meerdere kamille soorten in Nederland, de onderlinge verschillen zijn klein maar als kenner kun je ze wel onderscheiden. Hier noem ik alleen de echte kamille. Deze heeft heel fijn blad, waardoor het in het begin niet echt opvalt. Echte kamille wordt ongeveer 40 cm hoog. De bloemen hebben een geel bol hart en witte bloemblaadjes die wat naar beneden hangen. Het hart steekt er als een bolletje een beetje bovenuit. Er zijn ook soorten zonder de witte bloemblaadjes, dus met alleen het gele bolletje. De bloemen ruiken sterk. Echte kamille bloeit van mei t/m oktober en is door de bloei ook heel aantrekkelijk voor bijen en vlinders. Kamille is eenjarig, maar zaait zichzelf makkelijk uit.

Van deze kamille kun je heerlijke kamille thee zetten.

• Hoogte: 40 cm
• Bloeikleur: geel met wit
• Bloeiperiode: mei-oktober
• Verspreiding via zaad
• Van echte kamille kun je thee zetten

De gehoorde klaverzuring was jarenlang zeldzaam in ons land en het is ook niet helemaal zeker of deze plant wel inheems is. Maar hij duikt steeds vaker op en het is een heel lief plantje. Zijn blaadjes lijken op die van de klaver en de kleine gele bloemetjes zijn enorm fleurig. De blaadjes kunnen rood kleuren als ze op een warme plek staan. Het is een laagblijver, hij wordt maar zo’n 5 tot 25 cm hoog. Hij bloeit van april/mei tot oktober. De gehoorde klaverzuring heeft een penwortel en breidt hij zichzelf uit via een ondergronds wortelgestel, waardoor hij op de gekste plekken kan oppoppen. Een goede bodembedekker dus met lange bloei voor de insecten!

De blaadjes van de klaverzuring kun je eten, ze hebben een wat wrange smaak zoals citroen. De plant bevat veel vitamine C! Je kan thee zetten van het blad, maar doe het met mate. Deze zure plant kan de kalkopname in je lichaam verstoren als je er te veel van binnenkrijgt.

• Hoogte: 5-25 cm
• Bloeikleur: geel
• Bloeiperiode: april-oktober
• Verspreiding door ondergronds wortelgestel
• Van de blaadjes kun je thee zetten

De gewone melkdistel kan best wel hoog worden, tot 1,5 meter, maar meestal blijven ze onder een meter. Het blad is een beetje stekelig, de gele bloemen lijken wat op paardenbloemen, maar zijn kleiner. Deze melkdistel krijgt een bol met pluizen na de bloei, net zoals de paardenbloem. Heel leuk, die blaasbloemen, maar je snapt ook gelijk waarom deze plant makkelijk verspreidt. Hij vormt een penwortel die makkelijk afbreekt, waardoor de melkdistel lastig de verwijderen kan zijn. Lekker laten staan dus. Het is een wat latere bloeier, van juli tot de eerste nachtvorst.

Het jonge blad van deze plant kun je eten!

• Hoogte: 30-100 cm
• Bloeikleur: geel
• Bloeiperiode: juli-nachtvorst
• Verspreiding via zaad
• Het jonge blad kun je eten

Smeerwortel wordt best fors en zo’n meter hoog. De plant voelt borstelig en ruw aan, maar de klokvormige wit tot rood/paarse bloemen zijn best mooi. Hij bloeit van eind april tot in augustus. De bloemen zijn zeer in trek bij bijen en hommels. Smeerwortel kan onderaan brede rozetbladeren krijgen die wel een halve meter groot kunnen worden en hij heeft een penwortel. Via zijn zaad verspreid hij zich. De plant heeft een pijnstillende en ontstekingsremmende werking en werd vroeger in de geneeskunde gebruikt. Je kan deze plant niet eten.

• Hoogte: 30-100 cm
• Bloeikleur: wit tot rood/paars
• Bloeiperiode: april-augustus
• Verspreiding via zaad

Gewoon speenkruid is één van eerste voortbrengers van gele bloemen na de winter. Het is een goede lage bodembedekker, hij wordt vaak niet hoger dan zo’n 10 cm. Het hartvormige blad lijkt wel vetplantachtig en kan een dikke deken vormen over de bodem. Hij bloeit met vele goudgele bloemen van zo’n 3 cm. De stengels vertakken en verspreiden zich over de grond. De wortels vormen kleine knolletjes (de spenen) en ook ontstaan er okselknolletjes in de oksels van de bladstelen. Hij bloeit vanaf de eerste zonnestralen na de winter tot begin zomer: februari tot mei. Daarna verdwijnt de plant: hij sterft bovengronds af. De knolletjes zullen het jaar erop voor een nieuw tapijtje met gouden bloemen zorgen. Het blad van gewoon speenkruid bevat veel vitamine C en werd daarom vroeger wel in salades gebruikt. Wees hier echter voorzichtig mee: plukken kan alleen vóór de bloei, daarna bevat de plant giftige stoffen. Voor de zekerheid zou ik deze overslaan bij het diner, maar genieten van de gouden bloemen mag natuurlijk wel!

• Bodembedekker
• Hoogte: 5-10 cm
• Bloeikleur: geel
• Bloeiperiode: februari-mei
• Verspreiding via overblijvende knolletjes

Grote weegbree heeft grote bladeren die staan in een rozet. Hij wordt zo’n 10 tot 50 cm groot. Hij bloeit met groene bloemaren van 10 tot 15 cm van mei tot november. De zaden worden plakkerig in de regen en worden dan door mensen en dieren makkelijk verspreid. Ze noemen een plant als de grote weegbree ook wel een ‘tredplant’, omdat je er goed overheen kan lopen. Ideaal op een groen tuinpad dus. Uit je gazon zou ik hem wel verwijderen, want je kunt kale plekken krijgen door deze plant door de grote rozetbladeren.

• Tredplant
• Hoogte: 10-50 cm
• Bloeikleur: groen
• Bloeiperiode: mei-november
• Verspreiding via zaden

In Nederland wordt de haagwinde ook wel pispotje genoemd door de vorm van de bloem. Een Vlaamse bijnaam is onze-lieve-vrouwe-glazeke. Het is een klimplant: hij windt zich rechtsom om palen en andere planten. Hij wordt ongeveer 1,5 tot 3 meter hoog. Van juni tot herfst bloeit de haagwinde met mooie witte trompetvormige bloemen van 5 tot 7 cm groot. Een bloem bloeit maar één dag en sluit zichzelf bij regen of zodra het donker wordt. De spierwitte wortels maken een heel netwerk in de grond, waardoor de plant makkelijk verspreid. Ook het fijne zaad van de haagwinde zorgt voor verspreiding. Als je deze plant wat ruimte geeft, zodat hij niet door al je andere planten heen gaat kronkelen, is het een prachtige inheemse klimplant!

• Klimplant
• Hoogte: 150-300 cm
• Bloeikleur: wit
• Bloeiperiode: juni-oktober
• Verspreiding door ondergronds wortelgestel en via zaad

Heermoes, ook wel paardenstaart genoemd, zie je meestal op heel arme grond. Als deze plant opduikt in je tuin betekent dit dus dat er wel wat aan de kwaliteit van je aarde gedaan mag worden. Het is een sporenplant en een echte oerplant. (Sporenvormende planten zijn ontstaan vóór de zaadvormende planten. 400 Miljoen jaar geleden waren het grote boomachtige planten.) Heermoes komt op als een soort dennenappel op een bleke stengel. Later groeien er geribbelde stengels met zijtakken in kransen eromheen tot een hoogte van ongeveer 80 cm. Heermoes verspreid zich door een ondergronds wortelgestel, maar je kunt het gewoon laten staan. Verbeter de grond als deze plant verschijnt met compost of door te mulchen. Andere planten zullen dan beter gaan groeien en de heermoes verdwijnt vanzelf. (Lees hier meer over het tegengaan van heermoes.)

Je kan thee zetten van heermoes, maar dan moet je zeker weten dat je de goede soort hebt, anders kan je een giftige variant te pakken hebben. Ik raad je aan dit risico niet te nemen!

• Sporenplant
• Hoogte: 10-80 cm
• Verspreiding door ondergronds wortelgestel

Het herderstasje is een schattig bloemetje, wat echt in ons land thuishoort. Hij start met blaadjes in een rozet waar al snel een bloemstengel uit groeit. Hij bloeit lang: van maart tot september kan je genieten van de fijne witte bloemetjes. Hij kan tot een halve meter hoog worden. Zijn naam dankt hij aan de zaaddoosjes in de vorm van herderstasjes (of lepeltjes) die groeien aan de zijkanten van de bloemstengels. Het herderstasje verspreidt zichzelf via het zaad. Je kunt dit plantjes makkelijk uittrekken, maar het is zo’n klein lieflijk plantje dat je hem ook best een beetje ruimte kan geven!

De jonge groene rozetblaadjes van het herderstasje kan je gebruiken in salades of in soep.

• Hoogte: 5-60 cm
• Bloeikleur: wit
• Bloeiperiode: maart-september
• Verspreiding via zaad
• Jong blad is lekker in salades of soep

De herik zie je heel vaak opduiken op bouwland en in bermen. Hij blijft onder een meter hoog. De hoofdstengel vertakt, waarbij er aan het eind van elke tak een trosje bloemetjes verschijnt. De herik bloeit van mei tot september met kleine trosjes gele bloemen van ongeveer 1,5 tot 2 cm groot.

Jonge blaadjes kun je, vóór de plant gaat bloeien, gebruiken om salades wat pikanter te maken. Als je de bladeren 30 minuten kookt dan kun je deze ook als groente eten. Vroeger werd herik ook akkermosterd of wilde mosterd genoemd. Zijn broertje: witte mosterd (Sinapis alba) wordt gekweekt voor mosterd. Van de zaden van de herik kun je ook mosterd maken!

• Hoogte: 25-90 cm
• Bloeikleur: geel
• Bloeiperiode: mei-september
• Verspreiding via zaad
• Jong blad (vóór de bloei) is lekker in salades

Hondsdraf wordt ook wel kruipende klimop genoemd. Hondsdraf kruipt over de grond met een vierkante stengel en wortelt op elke knoop. Hij blijft tussen de 15-60 cm groot en verspreidt een aangename geur. De rondachtige blaadjes hebben leuke kartels. Het is een uitstekende bodembedekker, je kunt hondsdraf bij ons kopen, maar je ziet hem ook heel veel in de natuur waar je makkelijk een stukje kan meepakken. Hondsdraf bloeit van maart tot juni, met een piek in april, met mooie paarsblauwe lipbloemen. In het voorjaar kleurt het blad enigszins paars, in de zomer zijn deze groen en de hondsdraf blijft groen in de winter.

Verse hondsdraf is ook geschikt om thee uit te trekken. Het geeft een kruidige smaak die ergens tussen groentenat en munt in ligt.

• Bodembedekker
• Hoogte: 15-60 cm
• Bloeikleur: paarsblauw
• Bloeiperiode: maart-juni
• Groenblijvend
• Verspreiding via de stengels die wortelen op de knopen
• Van hondsdraf kun je thee zetten

Kleefkruid ken je vast: dat is die plant die zo makkelijk aan je vast blijft kleven. De vierkante stengels worden 60 tot 120 cm groot en staan rechtop of hangen over andere planten heen. De plant is bedenkt met haartjes in de vorm van weerhaakjes die zich overal aan vast plakken. Via alle soorten zoogdieren verspreid de plant zich, doordat hij zich vastgrijpt! De kleine witte bloemetjes komen in mei/juni tevoorschijn en hij bloeit door tot oktober. Het is een leuk plantje om te zien, maar omdat hij andere planten wel snel in de weg door zijn plakkerige aard, vind ik dat je deze in je tuin best wat mag beperken. Je kunt hem dan het best weghalen voor het zaad wordt gevormd.

Kleefkruid is eetbaar. Je kunt van kleefkruid thee maken en vooral de jonge blaadjes zijn lekker in salade of een soep. Pluk de blaadjes voor er zaadjes worden gevormd.

• Bodembedekker
• Hoogte: 60-120 cm
• Bloeikleur: wit
• Bloeiperiode: mei-oktober
• Groenblijvend
• Verspreiding via zaad
• Van kleefkruid kun je thee zetten. Jong blad (voor de bloei) kunnen in salade of soep

Klein hoefblad wordt zo’n 10-30 cm hoog. Het is een naaktbloeier: zijn blad komt pas na de bloei! De gele bloemen zijn ongeveer 2 tot 3 cm groot. Klein hoefblad bloeit vroeg, vanaf januari tot april, en wordt zo vroeg in het jaar dankbaar bezocht door bijen. De meer dan 100 zaden die tijdens de bloei ontstaan kiemen in het voorjaar al na 2 dagen, hij verspreid zichzelf dus wel makkelijk. De plant wordt gekweekt voor medicinale doeleinden, maar je kunt hem zelf niet eten.

• Naaktbloeier
• Hoogte: 10-30 cm
• Bloeikleur: geel
• Bloeiperiode: januari-april
• Verspreiding via zaad

Klein kruiskruid blijft meestal zo’n 10 tot 20 cm hoog, maar kan ook 50 cm worden. Het blad is diep ingesneden en heeft een beetje de vorm van een veer. De stengel is stevig en hol. De gele buisbloemen zijn langwerpig. Deze plant heeft geen insecten nodig, hij bestuift zichzelf. En aangezien hij bijna het hele jaar bloeit (ja echt, van januari tot december) blijft hij zich lekker verspreiden. Ikzelf vind dit niet de mooiste plant, maar hij is door de bloemen wel nét even anders en de pluisjes met de zaden zijn altijd leuk!

• Hoogte: 10-50 cm
• Bloeikleur: geel
• Bloeiperiode: januari-december
• Verspreiding via zaad

De kleine veldkers is een lieflijk klein plantje dat meestal maar zo’n 7 tot 30 cm hoog wordt. Het leuke van dit plantje is dat hij in de herfst ontkiemt en de hele winter groen blijft. Hij vormt dan een klein rozet van groene blaadjes en blijft heel laag bij de grond. Vanaf het vroege voorjaar, in maart tot mei, komen er stengels met trosjes kleine witte bloemetjes. Ook ontstaan er sprieterige ‘hauwen’ (zaaddoosjes) die boven de bloemetjes uitsteken. Hij kan zichzelf bestuiven maar dit kan ook via insecten. Bij aanraking springen de zaaddoosjes open, waarna het rijpe zaad wegspringt, waardoor het ook wel springzaad heet. Door het fijne zaad kan de plant zich snel verspreiden

De kleine veldkers kun je eten. Gebruik de verse malse blaadjes en bloemetjes van dit plantje als smaakversterker in salades of stamppot of bijvoorbeeld in kruidenboter. De smaak is pittig peperig/radijsachtig.

• Hoogte: 7-30 cm
• Bloeikleur: wit
• Bloeiperiode: maart-mei
• Groenblijvend
• Verspreiding via zaad
• Verse blaadjes en de bloemetjes zijn lekker in salades, stampot en kruidenboter

De look-zonder-look dankt zijn naam aan de geur van zijn blad, zaden en wortels: bij wrijving reuk je verse uien of knoflook. De plant is niet verwant aan knoflook, dus vandaar look-zonder-look. De look-zonder-look wordt ongeveer 20 tot 100 cm hoog en de bladeren zijn frisgroen en best groot. Hij bloeit van april tot juni met witte bloemen en is een waardplant van enkele vlindersoorten en daardoor dus heel belangrijk. Hij vormt langwerpige vruchten (hauwen) aan de stelen en verspreid zich via zijn zaden.

Je kan de look-zonder-look als groente eten!

• Hoogte: 20-100 cm
• Bloeikleur: wit
• Bloeiperiode: april-juni
• Verspreiding via zaad
• Essentieel voor bepaalde vlindersoorten
• Eetbaar als groente

Het madeliefje kleurt vooral in mei onze grasvelden in vrolijk wit met geel. Dit leuke bloempje van ongeveer 2,5 cm kun je van december tot september tegenkomen! Soms kleuren de bloemblaadjes onderaan ook roze. Het madeliefje blijft laag en is daarom perfect in gazons. Na een maaibeurt komt hij gewoon terug. In de oksels van de bladeren groeien korte zijstengels die zich vervolgens weer settelen. Zo kan het madeliefje hele matten vormen in je grasmat. Hij verspreidt zich ook via zaad.

Er zijn diverse kweekvormen van het madeliefje te koop, maar stiekem vind ik die in het gras het leukst.

• Gazonbloemetje
• Hoogte: 5-15 cm
• Bloeikleur: wit met geel hart
• Bloeiperiode: december-september
• Verspreiding via wortelende zijstengels en via zaad

Ik had altijd gedacht dat er maar één paardenbloem was, we kennen hem toch allemaal, maar er blijken wel 250 microsoorten te zijn. Deze plant hoort thuis in de Nederlandse weiden, want koeien, schapen en geiten gebruiken deze plant als medicijn, hij ondersteunt de leverfunctie. Cavia’s en konijnen lusten de groene bladeren overigens ook! De paardenbloem kan het hele jaar doorbloeien, maar begint meestal heel vroeg in het jaar, waarbij je in april overal paardenbloemen in bloei zal zien. De grote gele paardenbloem verandert na de bloei in de bekende pluizenbol, de wind doet de rest. Een paardenbloem uit je tuin krijgen is lastig, de lange penwortel krijg je bijna nooit in zijn geheel weg en dan komt hij gewoon weer op. Gelukkig eigenlijk maar, want hij wordt door meer dan 100 soorten wilde bijen bezocht. Als je hem weg wil halen, doe dat dan in ieder geval na de bloei!

Het groene blad van de paardenbloem en ook de paardenbloem zelf kun je eten. Het blad is wel wat bitter, maar bevat veel mineralen en vitaminen. De bloem smaakt eerder zoet, je kunt alle delen van de paardenbloem eten behalve de steel.

• Hoogte: 5-40 cm
• Bloeikleur: geel
• Bloeiperiode: januari-mei
• Verspreiding via zaad
• Het blad en de bloemen kun je eten

De paarse dovenetel wordt slechts 10 tot 30 cm hoog en heeft zowel bijzonder leuke bladeren als bijzondere paarse bloemetjes. Het is dan ook niet zo gek dat je bij ons ook vele gekweekte soorten van de dovenetel kunt kopen, want het is echt een heel leuke en heel goede bodembedekker! Een must-have zou ik wel willen zeggen. Hij kan bloeien van februari tot eind november en is daardoor als één van de weinige ook in de winter een voedselbron voor de honingbij en hommels. Én hij is ook nog eens waardplant voor diverse vlinders!

Je kunt het blad en de bloemen eten, de bloemen kunnen een salade goed opfleuren.

• Bodembedekker
• Hoogte: 10-30 cm
• Bloeikleur: paars
• Bloeiperiode: februari-november
• Verspreiding via zaad
• Essentieel voor bepaalde vlindersoorten
• Het blad en de bloemen kun je eten

Perzikkruid bloeit in lange aren met roze bloemen. Iemand heeft bedacht dat die roze kleur zou lijken op de kleur van perziken (ik zie het niet…), daar heeft hij naam vandaan. De bladeren zijn best leuk, langwerpig groen met vaak een bruin tot zwarte vlek. Perzikkruid wordt meestal tussen de 20 en 100 cm hoog en bloeit vanaf juni tot ver in de herfst. Insecten zijn dol op de nectar. Het zaad van perzikkruid is sterk en kan zelfs na lange tijd alsnog ontkiemen. Daarnaast wortelt perzikkruid op de knopen onderaan de stengel, dat maakt hem makkelijk om te stekken.

• Hoogte: 20-100 cm
• Bloeikleur: paars
• Bloeiperiode: juni-november
• Verspreiding via zaad

Robertskruid kan tot 60 cm hoog worden en de ingesneden blaadjes geven hem een gezellig uiterlijk. De steel en de blaadjes kunnen rood kleuren, vaak als het wat droger is. Hij bloeit met kleine roze/paarse bloemen van zo’n 2 cm groot van de lente tot de herfst of vanaf mei t/m november. Hij bloeit niet heel rijk, maar ze blijven wel komen en in combinatie met de rode kleur, die begint aan de randen van het blad, is het een heel fraaie verschijning. De vrucht die ontstaat na de bloei lijkt wat op een snavel van een ooievaar of kraanvogel. Als de vrucht rijp is en uitdroogt springt hij open en schieten de zaden in 5 richtingen weg. Als je er te veel van in je tuin krijgt, trek je robertskruid heel makkelijk uit de grond, zodat er weer ruimte komt voor andere mooie inheemse planten.

• Hoogte: 10-60 cm
• Bloeikleur: roze/paars
• Bloeiperiode: mei-november
• Verspreiding via zaad

De smalle weegbree heeft bladeren in een rozet. Op een gegroefde steel groeit een groen/bruinachtige aar: een lange borstelvormige bloempluim. Hij bloeit van mei tot oktober. De bloempluim is leuk, maar het blad kan een flinke bos worden wat andere planten verdringt. Laat hem toch lekker staan, want het is een waardplant voor verschillende soorten vlinders en voor de bruinrode weegbreesnuitkever. Ook geen beauty overigens, maar in het belang van de biodiversiteit wel een nuttig beestje!

Het jonge blad van de smalle weegbree is eetbaar, je kunt het rauw eten, maar ook wokken, stoven of koken.

• Hoogte: 5-45 cm
• Bloeikleur: paars
• Bloeiperiode: mei-oktober
• Verspreiding via zaad
• Essentieel voor bepaalde vlindersoorten en de weegbreesnuitkever
• Jong blad kun je eten

Stinkende gouwe heeft dun blad, wat qua vorm wat lijkt op de bladeren van een eik. Hij kan 70 cm hoog worden, maar meestal blijft dit bij 20 tot 30 cm. De heldergele bloemen zijn 2 tot 2,5 cm breed en zijn te zien vanaf april/mei tot in november. Als je een blad of stengel afbreekt zie je oranjegeel melksap. Dit zou helpen tegen wratten en daarom wordt deze plant ook wel wrattenkruid genoemd. Het proberen waard lijkt me! De zaden van de stinkende gouwe zijn in trek bij mieren, omdat er een vettige witte zaadsluier op zit. Dit wordt een mierenbroodje genoemd. De mieren zorgen zo voor verspreiding van het zaad.

• Hoogte: 20-30 cm
• Bloeikleur: geel
• Bloeiperiode: april-november
• Verspreiding via zaad

Varkensgras, of "gewoon varkensgras", groeit eerst rechtop, maar de lange scheuten gaan daarna tegen de grond en vormen een stervorm. In de bladoksels ontstaan kleine witte, groene of rode bloemetjes van mei tot november. Varkensgras heeft een penwortel en verspreid zich via zaden. In de tuin heeft deze plant een wat onhandige groeiwijze doordat hij de bodem bedekt met zijn stengels. Tussen de tegels of uit kieren is dit juist wel leuk.

• Hoogte: 4-40 cm
• Bloeikleur: wit, groen of rood
• Bloeiperiode: mei-november
• Verspreiding via zaad

Vogelmuur is een laag plantje dat het hele jaar door groeit en bloeit. Helaas zijn de bloemetjes zo klein dat dit plantje niet aantrekkelijk is voor insecten, hij moet het hebben van zelfbestuiving. De blaadjes onderaan de plant zijn gesteeld, rond en hebben een spitse top. Bovenin zijn de bladeren langwerpiger zonder steel. De stengels worden 3 tot 40 cm, zijn rond, groen of rood en hebben één rij haren wat dit plantje onderscheid van andere soorten. Deze plant vormt snel zaden en verspreid zich daarmee ook snel. Een prima bodembedekker. De groene delen van de plant én de zaden zijn goed voedsel voor veel vogels, vandaar ook zijn naam: vogelmuur.

• Bodembedekker
• Hoogte: 10-40 cm
• Bloeikleur: wit
• Bloeiperiode: januari-december
• Verspreiding via zaad
• Voedsel voor vogels

Ik heb zelf vogelwikke nog niet in het echt gezien, maar ik kan bijna niet geloven dat dit een inheemse plant is! Hij blijkt vaak in graslanden voor te komen. Het is een klimplant, met blaadjes die in paren aan de rank zitten. Deze stengels zijn slap: ze hebben steun nodig. De blauw/paarse bloemen zitten aan een stengel onder elkaar als een tros. Vogelwikke bloeit van juni tot augustus. De bloemen worden druk bezocht worden door bijen. Na bevruchting groeit er een peul met de vruchten van zo’n 2 cm groot. De plant breidt zich ondergronds uit, maar ook via de zaden.

• Klimplant
• Hoogte: 30-200 cm
• Bloeikleur: blauw/paars
• Bloeiperiode: juni-augustus
• Verspreiding door ondergronds wortelgestel en via zaad

De wilde aardbei is komt eigenlijk uit zuid-oost Azië, maar je ziet hem zo vaak in onze tuinen dat ik hem toch hier noem. Het is een ideale bodembedekker. Van mei tot oktober verschijnen er gele bloemen, die daarna een rood vruchtje voortbrengen. De vrucht lijkt wat op een aardbei, maar helaas kan je deze niet eten. Het leuke is dat je vaak zowel vruchtjes als bloemetjes tegelijk in deze plant hebt. Het rood en geel op de grond staat enorm vrolijk. Deze plant blijft dicht bij de grond en groeit met kruipende stengels. Op de knopen wortelen de stengels en zo verspreidt hij langzaam door je hele tuin. Gelukkig kun je hem ook makkelijk weer wegtrekken als je het te veel vindt worden.

• Bodembedekker
• Hoogte: 5-20 cm
• Bloeikleur: geel
• Bloeiperiode: mei-oktober
• Verspreiding via de stengels die wortelen op de knopen

Het wilgenroosje groeit met hoge rechtopstaande stengels die niet vertakken. Hij krijgt langwerpige bladeren, die lijken op die van een wilg. De stengels worden hoog, tot wel 1,5 meter. Hij bloeit van juni tot augustus met vele grote bloemen die als een aar uit de stengels steken. De bloemen zijn paarskleurig. De tros bloemen loopt naar boven spits toe en zal als eerste de onderste bloemen openen. Deze plant vormt vertakte wortelstokken, waaruit nieuwe planten ontstaan. Je ziet het wilgenroosje daardoor vaak als een bos bij elkaar staan. En het is er een drukte van jewelste met het komen en gaan van insecten! Zodra er pluizige zaden zijn gevormd worden deze door de wind makkelijk verspreid. Het is een prachtige plant die zeker een plekje achterin je border verdient, het is ook nog een waardplant voor een enkele muggensoort (ja, die zijn ook nodig) en voor de vlinder groot avondrood.

• Hoogte: 30-150 cm
• Bloeikleur: paars
• Bloeiperiode: juni-augustus
• Verspreiding door ondergronds wortelgestel en via zaad
• Essentieel voor bepaalde vlindersoorten

De winterpostelein is eigenlijk ook een import plant, hij komt uit Noord-Amerika. Wij verbouwen deze postelein als groente, maar hij komt inmiddels ook voor als verwilderde soort. Ik wilde je deze niet onthouden, het is namelijk een bijzonder plantje. Hij is ongeveer 15 tot 40 cm hoog en heeft schotelvormige vetplantachtige bladeren waar de stengel doorheen lijkt te komen. Het zijn eigenlijk 2 bladeren die aan elkaar zijn gegroeid. De witte bloemetjes zijn maar een paar centimeter groot en zijn aanwezig van april tot juni. Je kan deze plant zelf kweken, je zaait hem dan in juni en juli en kan 2 keer in de winter oogsten. Je moet wel oogsten voor de bloei. Deze plant verdwijnt aan het begin van de zomer, maar het zaad zal in de herfst weer ontkiemen.

• Hoogte: 15-40 cm
• Bloeikleur: wit
• Bloeiperiode: april-juni
• Verspreiding via zaad
• Eetbaar als groente, oogsten voor de bloei

De witte dovenetel wordt meestal 30 tot 40 cm hoog en is daarmee een grotere broer van de paarse dovenetel. Zijn blad lijkt op die van de brandnetel, maar brandt niet. Sterker nog: het blad bevat sap wat het prikkende van de brandnetel tegen gaat. De witte dovenetel bloeit van maart tot augustus met witte lipvormige bloemen die zeer populair zijn bij bijen en hommels. De plant verspreid zichzelf ondergronds met vertakte uitlopers, maar ook door de zaden.

De witte dovenetel is waardplant voor diverse (nacht)vlinders en je kunt jonge scheuten in salade of soepen verwerken.

• Hoogte: 30-40 cm
• Bloeikleur: wit
• Bloeiperiode: maart-augustus
• Verspreiding via ondergrondse uitlopers en ook via zaad
• Essentieel voor bepaalde vlindersoorten
• Jonge scheuten kunnen in salades of soep

Witte klaver zie je heel veel op grasvelden. Het heeft de typische klaverblaadjes met 3 deelblaadjes en dankt zijn naam aan de (overwegend) witte bloemen. Witte klaver blijft heel laag, 5 tot 25 cm. De witte bloemen, die als bolletjes tussen het gras uitsteken, bloeien vanaf mei tot oktober. Heb je deze in je gras, dan kun je gewoon maaien. De bloemen komen vanzelf weer terug! De witte klaver verspreid zich door kruipende wortels over de grond, die wortelen op de knopen en door het zaad. Bijen zijn gek op de bloemen door de grote hoeveelheid nectar, waardoor witte klaver in je gazon wat extra leven aan je grasveld geeft!

Ook wij kunnen zowel de jonge blaadjes als de bloemen eten. Leuk en lekker in een salade. Je kunt het ook koken als spinazie, maar dan ben je wel even bezig met plukken.

• Gazonbloemetje
• Hoogte: 5-25 cm
• Bloeikleur: wit
• Bloeiperiode: mei-oktober
• Verspreiding via kruipende wortels over de grond en via zaad
• De jonge blaadjes en bloemen zijn lekker in salade

Zevenblad komt vanaf januari/februari omhoog. De bladstengel bevat soms 7 bladeren, zoals zijn naam al zegt, maar vaak zie je zevenblad ook met 5, 3 of 9 blaadjes. De bladsteel is driehoekig en zevenblad wordt zo’n 60 tot 90 cm hoog. Hij bloeit met witte schermbloemen van mei tot augustus. Zevenblad maakt een wortelsysteem  diep in de grond, waarmee hij zich verspreid. Weghalen is lastig, omdat de wortels makkelijk afbreken en achtergelaten wortel komt gewoon weer als plant omhoog. Mijn ervaring is wel: als je wat tijd steekt in het uittrekken van deze plant en er iets anders laat groeien, dan blijft hij wel weg! (Lees hier meer over het tegengaan van zevenblad.) Zevenblad is eetbaar, het blad kun je als spinazie eten. Kies jonge blaadjes, die zijn het lekkerst, vanaf maart kan je ongeveer gaan plukken.

• Hoogte: 60-90 cm
• Bloeikleur: wit
• Bloeiperiode: mei-augustus
• Verspreiding via ondergronds wortelsysteem
• Jonge blaadjes kun je eten als spinazie

Zwarte nachtschade komt pas in het late voorjaar op, wordt gemiddeld 40 cm hoog en heeft een zwartige stengel. De bloemblaadjes zijn wit, maar er steken gele zogenaamde helmhokjes uit in het midden. Hij bloeit van juni tot september en na de bloei komen er besjes, die eerst groen zijn en later zwart worden. Het is best een leuke plant, maar helaas zijn de plant, en met name de bessen, zeer giftig. Dus als je kinderen of dieren in je tuin hebt lopen, trek deze plant er dan liever zo snel mogelijk uit. Vogels kunnen de bessen wel eten en zijn dan ook verantwoordelijk voor de verspreiding van deze plant.

• Hoogte: 5-60 cm
• Bloeikleur: wit met geel
• Bloeiperiode: juni-september
• Verspreiding via zaad
• Giftig