Egels in de tuin

Egels kunnen minder goed zien maar wel heel goed horen en ruiken. Ze vangen geuren op met hun neus en met een speciaal orgaan op de tong; het orgaan van Jakobsen. Dit extra zintuig ligt tussen het gehemelte en de neusholte. Met hun buik- en snorharen voelen egels wat ze onderweg tegenkomen. Ook hebben ze sensoren onder hun voeten waarmee ze trillingen opvangen. Waarschijnlijk wist je al wel dat egels nachtdieren zijn, maar wist ook dat ze wel 18 uur per etmaal slapen? Dit doen ze overdag op droge en beschutte plekken zoals onder de bladeren of in speciale egelhuizen.

Doordat egels een grote kringspier hebben kunnen ze zich oprollen tot een bal wanneer er gevaar dreigt. Ze zetten hun stekels overeind en kunnen dit dan wel een paar uur volhouden! Helaas wordt hen dit meestal fataal als ze dit op de autoweg doen. Die stekels hebben ze niet gelijk bij hun geboorte, ze worden kaal en blind geboren. De stekeltjes liggen eerst verborgen in de huid en komen na een paar uur tevoorschijn. En wist je dat een volwassen egel wel 7000 stekels heeft van 2 tot 3 cm lang?

Egels vormen geen vaste paartjes en zijn daarom altijd alleen op pad. Ze hebben zelfs bijna hun eigen territorium. Egel vrouwtjes leggen in één nacht ongeveer twee kilometer af, egel mannetjes zelfs vijf kilometer. Ze worden gemiddeld een jaar of zes oud.

De paartijd van egels duurt van mei tot augustus. In juni begint het vrouwtje meestal met het bouwen van een nestje. Dit doet ze met bladeren op een beschutte plek onder een haag, composthoop of stapel takken. Daarna worden er na een draagtijd van ongeveer 34 dagen gemiddeld 5 kleine egeltjes geboren. Als de jongen 6 weken oud zijn kunnen ze al zelfstandig op zoek naar voedsel.

Egels houden van oktober tot mei/april een winterslaap. Egels zoeken hiervoor een beschutte plek onder een hoop bladeren of in een egelhuisje. Jonge egeltjes blijven langer actief dan de oude egels om een goede buffer op te kunnen bouwen. De lichaamstemperatuur van volwassen egels kan in hun winterslaap dalen van 38 tot wel 4 graden! Ze gaan eigenlijk in een soort spaarstand om energie te besparen. Ze kunnen wel af en toe wakker worden, dus je kunt ook in de winter een egel in je tuin zien scharrelen.

Wanneer een egel weer ontwaakt in het voorjaar is het ongeveer 30% van zijn lichaamsgewicht kwijt. Zodra het buiten warmer wordt, zo’n 12 tot 15 graden, worden egels actiever en gaan ze op zoek naar voedsel. Als ze weer voldoende energie hebben begint in mei de paringstijd.

Aanwezigheid van egels kun je aflezen aan voetsporen in de aarde (5 tenen aan ronde voorvoeten en langwerpige achtervoeten). Ook de uitwerpselen zijn te vinden: zwarte, bobbelige keutels van ongeveer 3 cm, met onverteerde voedseldeeltjes zoals schildjes van insecten.
Als je denkt dat je egels in jouw tuin hebt kun je ze op een aantal verschillende manieren helpen:

• Maak de tuin toegankelijk voor egels door doorgangen in de schutting te maken. Een opening van 15 bij 15 cm is voldoende. Nog beter is het om een heg te plaatsen in plaats van een schutting. Hier kunnen egels en andere dieren in de tuin ook beschutting zoeken.
• Ruim bladeren in de tuin niet allemaal op. Hiermee kunnen egels een nest of schuilplaats maken. Ook een composthoop kan dienst doen als slaapplaats. Rommelhoekjes met takken én bladeren zijn ook perfect voor egeltjes.
• Zorg voor voldoende drinkmogelijkheden. Egels drinken graag uit een lage drinkschaal of vijver. Zorg ervoor dat er bij de vijver ook een trappetje is zodat ze er weer uit kunnen komen.
• Voer egels bij wanneer dat nodig is. Vooral voor en na hun winterslaap vinden ze wat extra voer erg fijn. Je kunt ze ongebrande (dop)pinda’s, meelwormen, egelvoer, egelpaté of kattenvoer geven. Geef ze absoluut geen melk en brood.
• Plaats op een droge, beschutte plek een egelhuisje in de tuin. Zorg ervoor dat de ingang uit de wind staat. Doe hier geen nestmateriaal in zoals hooi en stro, dit gaat tussen de stekels van de egels zitten. Het beste kun je er wat droog blad inleggen.
  Het is heel verleidelijk, maar laat het egelhuisje zoveel mogelijk met rust. Je kunt ze beter niet storen tijdens de winterslaap of het voortplantingsseizoen. Controleer ook altijd voordat je het huisje wilt schoonmaken of er nog een egel in zit.
• Egels lopen graag beschut. Zorg daarom voor begroeiing in de tuin met bloemen en planten. Ook bodembedekkers vinden ze prettig. Hoe meer groen, hoe beter!
• Pas op met netten over bijvoorbeeld bessenstruiken. Hier kunnen egels in verstrikt raken. Hang ze daarom altijd minimaal 30 cm boven de grond. Ook ander afval zoals lege potten kunnen gevaarlijk zijn voor egels. Ze zijn erg nieuwsgierig en steken overal hun snuit in. Ze kunnen makkelijk vast komen te zitten in een jampot.